Giữ vững chủ quyền biển, đảo từ công tác tuyên truyền trong ngành thủy sản

Biển Đông phức tạp, thách thức gia tăng từ quốc tế đến trong nước

Giai đoạn 2022-2025, tình hình Biển Đông tiếp tục tiềm ẩn nhiều yếu tố gây mất ổn định. Các tranh chấp chủ quyền chưa được giải quyết triệt để; một số quốc gia tiếp tục có các hành động đơn phương, áp đặt yêu sách phi lý. Những hành động này không chỉ vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS), mà còn trực tiếp đe dọa an toàn, sinh kế của ngư dân.

Trong khu vực ASEAN, các quốc gia đồng thời đẩy mạnh khẳng định chủ quyền trên biển, tăng cường tuyên truyền bảo vệ môi trường biển, chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), mở rộng hợp tác nghiên cứu khoa học biển. Các diễn đàn khu vực, trong đó có Diễn đàn Biển ASEAN, đã nhấn mạnh yêu cầu quản lý bền vững tài nguyên biển, qua đó góp phần củng cố lập trường bảo vệ quyền chủ quyền, quyền tài phán hợp pháp của các quốc gia ven biển, trong đó có Việt Nam.

Ở trong nước, Việt Nam có vùng biển rộng hơn 1 triệu km², bờ biển dài 3.260km, nhiều đảo và ngư trường trọng điểm. Nghề cá là ngành kinh tế biển then chốt, song trong thời gian dài phát triển chủ yếu theo hướng tự phát, dẫn đến đội tàu khai thác vượt ngưỡng bền vững.

Đến tháng 10/2025, cả nước có khoảng 80.800 tàu cá từ 6m trở lên được đăng ký; tổng sản lượng khai thác đạt 2,84 triệu tấn, tăng hơn 2,2 lần so với năm 2001. Tuy nhiên, nguồn lợi thủy sản biển suy giảm nhanh, từ mức 4,3 triệu tấn đến 4,5 triệu tấn năm 2016 xuống còn khoảng 3,6 triệu tấn đến 3,95 triệu tấn năm 2024. Ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận ngư dân còn hạn chế, tình trạng vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn xảy ra, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín quốc gia và nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC).

Tuyên truyền đồng bộ, tạo chuyển biến rõ nét và định hướng giai đoạn mới

Trước những thách thức đó, công tác tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển, đảo trong lĩnh vực thủy sản đã được triển khai bài bản, đồng bộ. Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch truyền thông; chỉ đạo các địa phương ven biển tổ chức thực hiện thống nhất, kịp thời. Đặc biệt, Kế hoạch truyền thông chống khai thác IUU giai đoạn 2025-2030 được phê duyệt, tạo nền tảng quan trọng cho giai đoạn tiếp theo.

Cục Thủy sản và Kiểm ngư tăng cường phối hợp liên ngành, liên cấp với hải quân, biên phòng, cảnh sát biển, chính quyền địa phương và các cơ quan báo chí. Nhiều diễn đàn, tọa đàm, lớp tập huấn được tổ chức; quy chế phối hợp với các lực lượng chức năng từng bước được hoàn thiện; dữ liệu giám sát hành trình tàu cá được chia sẻ, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý.

Công tác tuyên truyền được triển khai với nhiều hình thức đa dạng tin, bài trên báo chí trong nước và truyền thông đối ngoại bằng nhiều ngôn ngữ; hàng chục nghìn tờ rơi, sổ tay đi biển được phát miễn phí cho ngư dân. Nội dung tuyên truyền tập trung làm rõ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam trên các vùng biển; trách nhiệm tuân thủ pháp luật, chống khai thác IUU; bảo đảm an toàn cho người và tàu cá khi hoạt động trên biển.

Ông Tạ Minh Phương, Trưởng phòng Tổ chức và Xây dựng lực lượng, Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết, công tác tuyên truyền trong giai đoạn vừa qua đã góp phần quan trọng giúp ngư dân hiểu rõ hơn về chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc, về các quy định pháp luật trong khai thác thủy sản. Nhận thức được nâng lên đã kéo theo sự thay đổi rõ rệt trong hành vi, từ việc ghi chép nhật ký khai thác, đưa tàu vào cảng chỉ định đến việc chấp hành nghiêm các quy định chống khai thác IUU.

Thực tiễn cho thấy, tình trạng vi phạm vùng biển nước ngoài giảm rõ rệt; đặc biệt, không còn tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển các quốc đảo Thái Bình Dương. Công tác tuyên truyền đối ngoại cũng góp phần phản ánh nhất quán quan điểm, chính sách của Việt Nam, nâng cao hình ảnh, uy tín quốc gia, phục vụ hiệu quả công tác đối ngoại và bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Bên cạnh kết quả tích cực, vẫn còn những hạn chế cần thẳng thắn nhìn nhận, như tình trạng ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) ở một số tàu cá; nguồn lực dành cho công tác tuyên truyền chưa đồng đều giữa các địa phương; tác động của “thẻ vàng” EC tiếp tục là thách thức lớn, đòi hỏi nỗ lực bền bỉ hơn nữa.

Bước sang giai đoạn 2026-2030, Biển Đông được dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, kèm theo các hiện tượng thời tiết cực đoan, bão mạnh do tác động của biến đổi khí hậu. Ngư dân và lực lượng chấp pháp trên biển sẽ phải đối mặt với rủi ro thiên tai lớn hơn; ngư trường truyền thống bị xáo trộn; nguồn lợi thủy sản tiếp tục suy giảm. Trong bối cảnh đó, nguy cơ vi phạm IUU vẫn hiện hữu, gây áp lực lớn đối với mục tiêu phát triển bền vững ngành thủy sản.

Theo ông Tạ Minh Phương, giai đoạn tới, công tác tuyên truyền cần tiếp tục được xác định là nhiệm vụ then chốt, gắn chặt với thực thi pháp luật, quản lý đội tàu, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển. Trọng tâm là triển khai hiệu quả Kế hoạch truyền thông chống khai thác IUU giai đoạn 2025-2030; đẩy mạnh vận động ngư dân ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài.

Cùng với đó, phương thức tuyên truyền sẽ được đổi mới mạnh mẽ theo hướng ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội, hệ thống giám sát hành trình (VMS), cung cấp thông tin nhanh, chính xác, dễ tiếp cận cho ngư dân. Việc phối hợp liên ngành giữa kiểm ngư, hải quân, biên phòng, cảnh sát biển và chính quyền địa phương tiếp tục được tăng cường; nội dung bảo vệ chủ quyền biển, đảo được lồng ghép chặt chẽ trong các chương trình phát triển nghề cá bền vững.

Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong khai thác thủy, hải sản

29/08/2025 14:42

Thông qua hoạt động khai thác hợp pháp, ngư dân vừa sản xuất, phát triển kinh tế, vừa trực tiếp góp phần khẳng định và bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế biển và bảo vệ an ninh, chủ quyền quốc gia chính là định hướng xuyên suốt của công tác tuyên truyền trong giai đoạn tới.

“Giai đoạn 2022-2025 đã tạo nền tảng quan trọng cho công tác tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển, đảo trong lĩnh vực thủy sản. Với cách làm bài bản, đồng bộ và đổi mới, giai đoạn 2026-2030 được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả, góp phần giảm vi phạm, chống khai thác IUU, phát triển nghề cá bền vững và bảo vệ vững chắc lợi ích quốc gia trên biển”, ông Phương nhấn mạnh.