Đổi mới mô hình trường chuyên để giữ vững vai trò nòng cốt

Vì vậy, giáo dục phổ thông, nhất là giáo dục mũi nhọn trong các trường trung học phổ thông chuyên cần đổi mới mô hình hoạt động để giữ vững vai trò nòng cốt, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài, đóng góp trực tiếp cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo yêu cầu phát triển hệ thống trường chất lượng cao, trường chuyên, gắn với đào tạo nhân lực khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nòng cốt phát hiện và bồi dưỡng nhân tài

Trong bối cảnh mới, khi khoa học-công nghệ, nhất là trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ số, công nghệ sinh học… phát triển vượt bậc, thì việc đổi mới mô hình trường chuyên là hết sức cần thiết. Từ thực tiễn Trường trung học phổ thông Chuyên Nguyễn Trãi (Hải Phòng), thầy giáo Lê Văn Lục, Hiệu trưởng nhà trường cho rằng, bên cạnh kết quả đạt được, trường đề xuất xây dựng mô hình trường chuyên mở nhằm vừa giữ vững chất lượng mũi nhọn ở các môn truyền thống (Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Khoa học Tự nhiên, Khoa học), vừa chủ động mở thêm các lớp, chuyên đề, câu lạc bộ nghiên cứu về STEM/STEAM. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế và kết nối với doanh nghiệp, viện nghiên cứu, mời các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân công nghệ tham gia giảng dạy, hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học, khởi nghiệp.

Cùng với đó, nhà trường đổi mới chương trình và phương pháp dạy học, tăng thời lượng cho các dự án học tập, nghiên cứu khoa học, thay vì chỉ tập trung luyện thi; đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất và công nghệ, phòng thí nghiệm hiện đại, không gian sáng tạo, trung tâm đổi mới sáng tạo trong trường học.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Mô hình trường chuyên tiếp tục được điều chỉnh, đổi mới

22/03/2024 19:22

Để trường chuyên thực hiện tốt nhiệm vụ ươm tạo nhân tài quốc gia, trường mong muốn Nhà nước cần có cơ chế đặc thù cho trường chuyên về tài chính, nhân sự, chương trình đào tạo, chính sách thu hút-đãi ngộ giáo viên giỏi, mời giảng viên đại học, chuyên gia nước ngoài tham gia; xây dựng mạng lưới các trường chuyên toàn quốc để liên kết, chia sẻ tài nguyên, tạo hệ sinh thái phát triển tài năng…

Một trong những biện pháp góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của các trường trung học phổ thông chuyên chính là việc tạo nguồn học sinh từ cấp trung học cơ sở. Nhiều năm qua, các tỉnh, thành phố đã chú trọng phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu thông qua hệ thống trường trung học cơ sở trọng điểm, các kỳ thi chọn học sinh giỏi.

Theo Hiệu trưởng Trường trung học cơ sở Trần Phú (Hải Phòng) Lê Thị Minh Tâm, trường luôn chú trọng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tham gia các kỳ thi học sinh giỏi cấp thành phố, mỗi năm trường có hơn 10% số học sinh thi đỗ vào trường trung học phổ thông chuyên; nhiều em sau này trở thành thành viên nòng cốt của các đội tuyển quốc gia ở cấp trung học phổ thông.

Thành tựu lớn nhất mà trường đạt được không chỉ nằm ở số lượng huy chương hay danh hiệu, mà chính là mô hình đào tạo tiên phong, hội nhập quốc tế và không ngừng đổi mới-mô hình đã trở thành kiểu mẫu cho hệ thống trường chuyên cả nước.

Tiến sĩ Lê Công Lợi, Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông Chuyên Khoa học tự nhiên, Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội)

Là cơ sở giáo dục nhiều năm liên tục có học sinh đạt thành tích cao tại các kỳ thi quốc tế, Tiến sĩ Lê Công Lợi, Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông Chuyên Khoa học tự nhiên, Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) khẳng định, thành tựu lớn nhất mà trường đạt được không chỉ nằm ở số lượng huy chương hay danh hiệu, mà chính là mô hình đào tạo tiên phong, hội nhập quốc tế và không ngừng đổi mới-mô hình đã trở thành kiểu mẫu cho hệ thống trường chuyên cả nước.

Trước bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, nhà trường đặt mục tiêu không chỉ dẫn đầu trong bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia và quốc tế, mà còn trở thành trung tâm nghiên cứu, sáng tạo ở bậc phổ thông, đưa những lĩnh vực mới như AI, khoa học dữ liệu, công nghệ lượng tử vào chương trình đào tạo. Điểm nhấn trong chiến lược phát triển của trường chính là sự gắn kết với cộng đồng cựu học sinh-lực lượng đã và đang giữ nhiều vị trí quan trọng trong khoa học, quản lý và kinh tế.

Mở rộng các lớp chuyên khối

Trước yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, yêu cầu hội nhập quốc tế, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải Phòng Đỗ Duy Hưng nhận thấy hai trường trung học phổ thông chuyên trên địa bàn vẫn gặp một số khó khăn như: Cơ sở vật chất cần tiếp tục được đầu tư đồng bộ; đội ngũ giáo viên cần được bồi dưỡng theo chuẩn quốc tế; cơ chế chính sách đặc thù chưa thật sự toàn diện và ổn định.

Đột phá giáo dục mang tầm vóc lịch sử

01/09/2025 21:37

So với các trường có bước tiến mạnh mẽ như: Chuyên Vĩnh Phúc (tỉnh Phú Thọ), Chuyên Lương Văn Tụy (tỉnh Ninh Bình) - nơi các địa phương đã ban hành đề án quy mô lớn, đầu tư trọng điểm thì các trường chuyên tại Hải Phòng cần có chiến lược mới để giữ vững vị trí dẫn đầu. Vì vậy, việc xây dựng “Đề án phát triển Trường THPT chuyên trên địa bàn TP Hải Phòng giai đoạn 2025-2035” là hết sức cần thiết. Đề án không chỉ kế thừa truyền thống và thành tựu của Trường trung học phổ thông Chuyên Trần Phú và Trường trung học phổ thông Chuyên Nguyễn Trãi, mà còn cụ thể hóa các nghị quyết của Bộ Chính trị và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố Hải Phòng.

Thông qua đó, thành phố sẽ có công cụ hữu hiệu để phát hiện, bồi dưỡng và phát huy nhân tài, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm giáo dục mũi nhọn, có uy tín trong nước và khu vực.

Theo Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Hoàng Minh Sơn, để Trường trung học phổ thông Chuyên Khoa học tự nhiên tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong, đi đầu thì lãnh đạo nhà trường cần đổi mới mô hình giáo dục, chuyển mạnh từ giáo dục chuyên theo từng môn học sang chuyên khối STEM/STEAM, kết hợp hài hòa giữa giáo dục toàn diện với giáo dục chuyên sâu, tập trung ươm mầm nhân tài khoa học-công nghệ, để đất nước có được không chỉ nhiều nhà khoa học xuất sắc, mà còn có nhiều chuyên gia công nghệ, các nhà quản lý tài năng trong lĩnh vực công nghệ.

Đồng thời, đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục theo hướng phát triển năng lực tự học, tư duy độc lập, sáng tạo; gắn với nghiên cứu, thực tiễn và áp dụng các hình thức đánh giá khách quan, trung thực. Phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý trình độ cao, đủ năng lực giảng dạy bằng tiếng Anh, ứng dụng công nghệ và làm chủ xu thế giáo dục toàn cầu…

Vụ trưởng Giáo dục phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) Thái Văn Tài đánh giá, hiện nay, cả nước có 78 trường trung học phổ thông chuyên, trong đó 71 trường thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo và bảy trường thuộc cơ sở giáo dục đại học, đóng vai trò nòng cốt trong việc phát hiện, bồi dưỡng học sinh giỏi và nhân tài cho quốc gia. Hiện nay, các trường trung học phổ thông chuyên đã chủ động, linh hoạt xây dựng kế hoạch giáo dục trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.

Trước yêu cầu về đổi mới và hội nhập, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 22/2025/TT-BGDĐT ngày 30/9/2025 quy định chương trình giáo dục nâng cao các môn chuyên dành cho trường trung học phổ thông chuyên. Chương trình nhằm đáp ứng yêu cầu phát hiện, bồi dưỡng học sinh có năng khiếu và đam mê với các lĩnh vực chuyên sâu, đồng thời cụ thể hóa định hướng phát triển giáo dục mũi nhọn.

Những đột phá, đổi mới và giải pháp trong phát triển trường trung học phổ thông chuyên thời gian tới được Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định là thực hiện tốt Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo của Bộ Chính trị. Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức và hoạt động của mô hình trường chuyên, trường năng khiếu để tập trung ươm tạo nhân tài quốc gia, mở rộng các lớp chuyên khối STEM/STEAM; xây dựng chương trình phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng nhân tài mang tính chiến lược lâu dài cho đất nước…