Kiểm tra và bảo dưỡng pin năng lượng mặt trời ở Nhà máy nước sạch Aquaone Hậu Giang. (Ảnh: QUỐC TUẤN)
Kiểm tra và bảo dưỡng pin năng lượng mặt trời ở Nhà máy nước sạch Aquaone Hậu Giang. (Ảnh: QUỐC TUẤN)

Chuyển đổi kép trong doanh nghiệp

Trong dòng chảy của nền kinh tế số và xanh toàn cầu, chuyển đổi kép (chuyển đổi số và chuyển đổi xanh) không còn là khái niệm trừu tượng mà trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững. 

Từ cam kết Net Zero vào năm 2050 đến các nghị quyết đột phá của Đảng liên tiếp được ban hành thời gian qua đã và đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi kép trong doanh nghiệp tại Việt Nam, tạo động lực tăng trưởng cho nền kinh tế một cách bền vững.

Nâng tầm giá trị

Theo đánh giá của Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Hoàng Quang Phòng, chuyển đổi kép đã trở thành động lực chiến lược để Việt Nam hướng tới tăng trưởng nhanh, bền vững và bao trùm. Việc ứng dụng công nghệ số cùng hệ thống quản lý năng lượng thông minh có thể giúp các doanh nghiệp giảm 10-15% chi phí vận hành, tăng 20% năng suất và giảm 5-8% lượng phát thải CO2 mỗi năm, góp phần thực hiện các cam kết quốc gia về phát triển bền vững và mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Thực tiễn chứng minh, tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp và nền kinh tế chỉ thật sự bền vững nếu thông qua chuyển đổi kép với trọng tâm dựa trên năng suất, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Vụ trưởng Khoa học-công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số (Ban Chính sách, chiến lược Trung ương) Nguyễn Hồng Hiển cũng khẳng định, với doanh nghiệp, chuyển đổi số giúp tăng hiệu suất, giảm chi phí, mở rộng thị trường và nâng cao trải nghiệm khách hàng; còn chuyển đổi xanh giúp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, tối ưu tài nguyên và đáp ứng tiêu chuẩn ESG (quản trị, xã hội và môi trường) khắt khe của thị trường toàn cầu.

Ở cấp độ quốc gia, chuyển đổi kép mở ra cơ hội nâng tầm năng lực cạnh tranh, có điều kiện để trở thành trung tâm sản xuất thông minh, xanh và số của khu vực. Những yếu tố này góp phần tạo nền tảng để Việt Nam bứt phá trong chuỗi cung ứng mới, nơi giá trị không còn nằm ở nhân công giá rẻ, mà ở năng suất, công nghệ và trách nhiệm với môi trường.

Vì vậy, tại Nghị quyết 57- NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã khẳng định, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính của tăng trưởng năng suất chuyển đổi số; đồng thời, đặt ra mục tiêu đến năm 2030, kinh tế số chiếm tối thiểu 30% GDP, hơn 40% doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo; Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu Đông Nam Á, nằm trong tốp 50 quốc gia về năng lực cạnh tranh số. Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân cũng đưa ra quan điểm thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân thông qua chuyển đổi số và xanh, hướng tới mô hình phát triển dựa trên tri thức và bền vững.

Mới đây nhất, trong Dự thảo các văn kiện Đại hội XIV, Đảng ta tiếp tục củng cố các định hướng này với mục tiêu nhấn mạnh việc cần xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia làm động lực chính; xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ, thu hút nguồn lực cho bốn chuyển đổi trọng tâm gồm: Số, xanh, năng lượng và nhân lực. Đây được xem là tín hiệu rõ ràng cho việc Việt Nam đang "chuyển mình", cùng tận dụng các lợi thế sẵn có để từng bước nâng tầm giá trị "Make in Vietnam" trên bản đồ chuỗi giá trị toàn cầu.

Tạo động lực tăng trưởng bền vững

Tuy nhiên, từ phản ánh của nhiều doanh nghiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội Mạc Quốc Anh cho biết, vẫn còn một khoảng cách lớn giữa lời nói và hành động, tạo ra "điểm nghẽn" cho quá trình chuyển đổi kép. Theo đó, có một số khó khăn về nhận thức chiến lược của doanh nghiệp, người đứng đầu chưa thật sự có tư duy đổi mới; khó đánh giá hiệu quả khi đầu tư vào chuyển đổi kép do thiếu hệ thống đo lường.

Bên cạnh đó, nguồn lực tài chính, công nghệ và quản trị còn hạn chế; nhân lực chưa được đào tạo về chuyển đổi số, xanh còn nhiều nên vẫn áp dụng những quy định cũ, không phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, truy xuất nguồn gốc…

Còn theo Phó Chủ tịch Tập đoàn Sao Đỏ (chủ đầu tư Khu công nghiệp Nam Đình Vũ, thành phố Hải Phòng) Trần Tố Loan, có doanh nghiệp nhập hạt nhựa nguyên sinh đạt tiêu chuẩn Mỹ hay EU, nhưng theo quy định hiện hành lại bị coi là sản xuất tái chế, dẫn đến dự án không được cấp phép đầu tư, khiến khu công nghiệp Nam Đình Vũ khó thu hút dự án tái chế.

Vẫn còn một khoảng cách lớn giữa lời nói và hành động, tạo ra "điểm nghẽn" cho quá trình chuyển đổi kép.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa

thành phố Hà Nội Mạc Quốc Anh

Từ thực tế trên có thể thấy, quá trình chuyển đổi số và xanh hiện nay vẫn còn tách biệt, chưa đồng bộ, đặt ra yêu cầu cấp bách trong việc "lấp đầy khoảng trống" giữa chính sách và thực thi để chuyển đổi kép không chỉ là khẩu hiệu, mà thật sự trở thành động lực tăng trưởng bền vững cho nền kinh tế. Trong đó, phải lấy doanh nghiệp làm trung tâm với các giải pháp đột phá, chiến lược tổng thể, đồng bộ. Các chính sách khi ban hành cần có sự tính toán, tham khảo ý kiến hiệp hội, doanh nghiệp để bảo đảm tính khả thi trong quá trình triển khai thực tế, tránh việc để doanh nghiệp phải chờ đợi và thiếu động lực đầu tư.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần sớm hoàn thiện tiêu chuẩn, hạ tầng số, chính sách tài chính, thúc đẩy khả năng tiếp cận các nguồn vốn xanh, giúp doanh nghiệp có thêm điều kiện triển khai các dự án thân thiện môi trường, năng lượng sạch và phát triển bền vững; tiếp tục tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ số và trí tuệ nhân tạo - những yếu tố then chốt cho sự tăng trưởng xanh, thông minh và bền vững của nền kinh tế.

Với doanh nghiệp, không có một khuôn mẫu chung nào phù hợp cho tất cả do quy mô, nguồn lực, trình độ công nghệ và điều kiện tài chính khác nhau. Vì vậy, phải tự tìm con đường phù hợp, nhưng cần chiến lược rõ ràng, lộ trình cụ thể và kỷ luật trong thực thi.

Cần thay đổi ngay từ nhận thức, tư duy về chuyển đổi kép; khơi dậy tinh thần đổi mới và sẵn sàng thay đổi trong mọi quy mô doanh nghiệp. Phải minh bạch tài chính, tuân thủ quy định pháp luật, nâng cao năng lực quản trị và làm chủ công nghệ; biết cách kết hợp, liên kết và chia sẻ nguồn lực nhằm tạo sức mạnh cộng hưởng trong quá trình đổi mới, tạo ra sự kết nối và môi trường phát triển. Đây sẽ là động lực quan trọng để các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ phát triển bền vững trong nước, mà còn đủ năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu rộng trên thị trường quốc tế.

Xem thêm