Chủ động thích ứng biến đổi khí hậu, phát triển ngư nghiệp bền vững

Trước thực trạng đó, việc chủ động thích ứng biến đổi khí hậu không chỉ là yêu cầu trước mắt, mà còn là bước chuyển quan trọng để địa phương phát triển ngư nghiệp theo hướng hiện đại, an toàn, bền vững.

THÁCH THỨC TỪ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Chi cục trưởng Thủy sản và Kiểm ngư, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị Trần Xuân Tiến cho biết, tỉnh có đường bờ biển dài 191 km, với hơn 8.700 tàu, thuyền và gần 24.200 lao động gắn bó trực tiếp với nghề biển. Thế nhưng, cộng đồng ngư dân địa phương đang phải chịu ảnh hưởng trực tiếp và dễ tổn thương nhất do biến đổi khí hậu. Bão, áp thấp nhiệt đới, lũ lụt và nắng nóng kéo dài gây nguy hiểm cho tàu, thuyền đánh bắt thủy sản xa bờ, làm gián đoạn hoạt động khai thác.

Bên cạnh đó, xói lở bờ biển, biến đổi nhiệt độ và dòng hải lưu đã khiến nhiều loài thủy sản di cư ra xa bờ, làm giảm sản lượng khai thác ven bờ. Điều này buộc ngư dân phải đầu tư nhiều hơn vào nhiên liệu, trang thiết bị để vươn khơi xa, dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp.

Ông Hoàng Văn Thụ, Khu phố 5, xã Cửa Việt chia sẻ, ngư dân muốn bám trụ nghề biển phải tích cực ứng dụng công nghệ và trang thiết bị hiện đại. Đội tàu ba chiếc của ông Thụ, công suất từ 800- 900 CV/chiếc, chuyên nghề lưới rê bùng nhùng, đều được trang bị đầy đủ thiết bị tiên tiến như máy định vị vệ tinh, máy dò cá bằng sóng siêu âm, máy radar và máy nhận dạng tự động AIS, máy thông tin liên lạc sóng ngắn HF, tầm trung, tầm xa và tích hợp định vị vệ tinh.

Gần đây, ông Thụ mạnh dạn đầu tư thiết bị lái tự động, giúp giảm sức lao động, rút ngắn thời gian di chuyển, tiết kiệm nhiên liệu. Tuy nhiên, việc đầu tư này đòi hỏi nguồn vốn lớn, chi phí cao.

Ông Nguyễn Văn Thạch, xã Bắc Trạch nêu lên một thực trạng khác. Trước đây, ngư dân khai thác thủy sản ở vùng biển cách bờ khoảng 3-5 hải lý vẫn có thể kiếm được thu nhập tốt. Thế nhưng, hiện nay nguồn thủy sản vùng rạn giảm sút rõ rệt. Cùng với đó, tàu giã cào có công suất lớn từ một số địa phương khác đến khai thác gần bờ, không chỉ làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, mà còn gây thiệt hại, hư hỏng ngư lưới cụ, tài sản của ngư dân.

Tại nhiều địa phương ven biển Quảng Trị, sản lượng khai thác giảm, chi phí nhiên liệu và bảo dưỡng tàu tăng cao, khiến hiệu quả kinh tế của nghề cá ngày càng thấp. Một bộ phận ngư dân phải bỏ nghề, ảnh hưởng tới tính ổn định xã hội và sự duy trì nghề truyền thống.

CHỦ ĐỘNG THÍCH ỨNG

Theo thống kê, trong tám tháng năm 2025, sản lượng thủy sản khai thác toàn tỉnh Quảng Trị đạt hơn 82.300 tấn, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm 2024. Con số này tuy khiêm tốn nhưng thể hiện nỗ lực lớn trong bối cảnh biến động khí hậu.

Để ngành thủy sản thật sự ổn định, tạo sinh kế lâu dài cho ngư dân, tỉnh nỗ lực định hình lại sự phát triển kinh tế biển theo hướng thích ứng và có trách nhiệm hơn.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị Nguyễn Hữu Vinh cho biết, để ngư dân từng bước thích ứng biến đổi khí hậu, tỉnh tiếp tục chú trọng các giải pháp như trang bị thêm máy định vị, thiết bị liên lạc tầm xa, dự báo thời tiết để giảm rủi ro; chủ động điều chỉnh mùa vụ, chuyển hướng khai thác thủy sản gần bờ sang xa bờ; tham gia tổ đội đoàn kết trên biển để giúp nhau khi gặp thiên tai.

Theo ông Vinh, tỉnh khuyến khích thành lập các tổ đội đoàn kết trên biển để giúp nhau khi gặp thiên tai, kết hợp khai thác với dịch vụ hậu cần nghề cá, chế biến thủy sản, buôn bán nhỏ hoặc du lịch cộng đồng gắn với biển. Nhiều mô hình như nhóm ngư dân tự quản, trồng rừng ngập mặn ven biển, phục hồi rạn san hô đã hình thành và phát huy hiệu quả cao.

Hiện nay, nhiều hộ dân mạnh dạn đầu tư tàu thuyền công suất lớn, trang thiết bị hiện đại để vươn khơi xa, giảm áp lực đánh bắt ven bờ. Một số địa phương khuyến khích ngư dân chuyển hướng sang nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, gắn với bảo vệ môi trường biển.

Đáng chú ý, ngư dân được hỗ trợ bởi chính sách của địa phương trong đào tạo nghề, hỗ trợ vốn, khuyến khích ứng dụng khoa học-kỹ thuật. Nhờ đó, cộng đồng ngư dân Quảng Trị dần hình thành tư duy sản xuất bền vững, thích ứng hiệu quả hơn.