Cá thể hóa trong kê đơn thuốc ngoại trú, sát với tình trạng người bệnh

Đánh giá kỹ tình trạng bệnh nhân trước khi kê đơn

Theo ông Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, với Thông tư số 26/2025/TT-BYT, Bộ Y tế đã ban hành Danh mục bệnh, nhóm bệnh được phép kê đơn thuốc ngoại trú lên đến 90 ngày, trong trường hợp các tài liệu chuyên môn không nêu rõ thời gian sử dụng thuốc.

Danh mục này chủ yếu gồm các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, hen phế quản, loét dạ dày tá tràng, và một số bệnh huyết học đặc thù như Thalassemia, thiếu máu tan máu bẩm sinh và mắc phải – những bệnh lý cần điều trị kéo dài tại các bệnh viện chuyên khoa tuyến trên.

Quy định này là bước điều chỉnh kịp thời, phù hợp với xu thế gia tăng bệnh mạn tính hiện nay, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh, đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo – nơi việc tiếp cận dịch vụ y tế chuyên sâu còn gặp nhiều khó khăn.

"Thông tư mới với quy định kê đơn tối đa 90 ngày có ý nghĩa rất lớn trên nhiều khía cạnh. Đối với hệ thống y tế, giảm tần suất người bệnh quay lại khám giúp giảm tải đáng kể cho các cơ sở y tế, nhất là các bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến trung ương – nơi đang đảm nhiệm điều trị nhiều ca bệnh mạn tính phức tạp.

Với người bệnh, đây là thay đổi có tính nhân văn và thực tiễn sâu sắc, giúp họ tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí đi lại, đồng thời bảo đảm điều trị được liên tục, không bị gián đoạn", ông Dương chia sẻ.

Trong quá trình xây dựng chính sách, Bộ Y tế đã đưa ra một số rủi ro cần kiểm soát như: Người bệnh không bảo đảm điều kiện bảo quản thuốc; không được theo dõi sát tác dụng không mong muốn; bệnh tiến triển cần điều chỉnh phác đồ nhưng chưa kịp đánh giá lại; hoặc người bệnh mất, không sử dụng hết thuốc gây lãng phí…

Do đó, ông Dương cho hay, quy định này không áp dụng đại trà, mà bác sĩ phải đánh giá đầy đủ tình trạng lâm sàng, tiên lượng ổn định mới được kê đơn kéo dài. Đồng thời, người bệnh và gia đình cũng cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong tuân thủ điều trị, bảo quản thuốc đúng cách và theo dõi các dấu hiệu bất thường để kịp thời tái khám khi cần.

Ghi nhận tại Bệnh viện Bạch Mai, Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Trần Thái Sơn – Phó Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp cho biết, lãnh đạo bệnh viện yêu cầu các sĩ phải đánh giá thật kỹ tình trạng cụ thể của từng người bệnh. Có những trường hợp ổn định thì có thể kê 90 ngày, nhưng cũng có những trường hợp chỉ nên kê 5–10 ngày, vì bệnh đang trong giai đoạn cấp tính, cần theo dõi sát.

"Nếu kê quá dài mà bệnh chuyển biến, bệnh nhân không quay lại kịp thì có thể gây nguy cơ hoặc lãng phí thuốc. Vì thế, quan điểm của chúng tôi là kê đơn cần cá thể hóa – mỗi người bệnh một phác đồ, không máy móc. Làm được như vậy thì vừa tiết kiệm cho quỹ Bảo hiểm y tế, vừa giúp người bệnh tuân thủ điều trị tốt hơn.

Một số vấn đề như việc bảo quản thuốc cũng cần được chú trọng hơn. Thí dụ, có những loại thuốc yêu cầu bảo quản lạnh, nếu không hướng dẫn kỹ thì bệnh nhân có thể làm hỏng thuốc, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Vì vậy, ngoài việc kê đơn đúng, bác sĩ cũng cần lưu ý dặn dò cụ thể để bệnh nhân hiểu và tuân thủ tốt nhất", bác sĩ Sơn cho hay.

Về hiệu lực lĩnh thuốc trong thời gian tối đa 5 ngày là kế thừa quy định trước đây, để tránh việc đơn thuốc bị hết hiệu lực lĩnh, tránh để quá thời gian rồi phải quay lại khám lại, rất phiền phức.

Giám sát chặt việc kê đơn

Chia sẻ về việc giám sát chặt kê đơn thuốc, bác sĩ Sơn cho biết, Bệnh viện Bạch Mai đã triển khai việc này từ nhiều năm qua. Trước tiên, bệnh viện cập nhật đầy đủ cho bác sĩ các quy định của Bộ Y tế – từ danh mục thuốc, chỉ định, kỹ thuật, xét nghiệm đến cận lâm sàng. Bệnh viện tổ chức các đợt đào tạo định kỳ, cập nhật quy định mới.

Trong mua sắm, bệnh viện rà soát kỹ để loại bỏ các hoạt chất không nằm trong danh mục quy định, tránh trường hợp mua nhầm, gây lãng phí. Ngoài ra, hệ thống phần mềm quản lý của bệnh viện có chức năng cảnh báo, thí dụ như cảnh báo tương tác thuốc, cảnh báo thuốc dễ nhầm lẫn… giúp bác sĩ chủ động kiểm soát, giảm sai sót trong kê đơn.

"Một điểm nữa là chúng tôi thực hiện bình đơn thuốc hằng tuần. Tức là sau khi bác sĩ kê đơn, bộ phận chuyên môn sẽ rà lại, đánh giá tính hợp lý, phát hiện các bất cập nếu có, như kê trùng thuốc, kê chưa đúng chỉ định, kê thêm thuốc bổ không thực sự cần thiết…

Những trường hợp này sẽ được nhắc lại để bác sĩ điều chỉnh, rút kinh nghiệm. Làm tốt khâu này không chỉ giúp đảm bảo an toàn điều trị mà còn hạn chế được rủi ro không đáng có", bác sĩ Sơn nói.

Về việc tổng hợp kê đơn thuốc, bác sĩ Sơn cho biết, trước đây theo Thông tư 52, việc tổng hợp đơn thuốc được lãnh đạo bệnh viện giao cho lãnh đạo khoa khám bệnh. Nhưng từ Thông tư 26, bác sĩ khám chính sẽ chịu trách nhiệm tổng hợp đơn cuối cùng, trường hợp cần thiết bác sĩ khám chính có thể đề nghị Hội đồng Hội chẩn toàn viện xem xét, quyết định.

Ông Sơn đánh giá, quy định này rất hiệu quả vì người khám chính thường nắm rõ tình trạng toàn diện của bệnh nhân. Việc tổng hợp đơn từ đầu mối này sẽ tránh tình trạng kê đơn trùng lặp, bỏ sót thuốc cần thiết, đồng thời phát huy được vai trò phối hợp liên chuyên khoa; người bệnh sẽ được điều trị toàn diện hơn, đúng hướng hơn.

Chủ động rà soát nguồn thuốc cung ứng

Với Thông tư mới này, một số cơ sở y tế tuyến cơ sở, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, có thể gặp thách thức trong việc bảo đảm cung ứng đủ thuốc khi số lượng thuốc kê mỗi lần tăng gấp 3 so với trước đây. Ngoài ra, một số loại thuốc chuyên khoa có thể chưa phổ biến hoặc thiếu tại địa phương ở một số thời điểm nhất định.

Tuy nhiên, theo ông Vương Ánh Dương, danh mục bệnh áp dụng kê đơn 90 ngày chủ yếu là các bệnh mạn tính phổ biến, với nhiều biệt dược, hoạt chất thay thế tương đương nhau. Các bệnh hiếm, phức tạp như ung thư hay bệnh huyết học đặc biệt vẫn chủ yếu điều trị tại tuyến trung ương, nên không gây áp lực quá lớn cho tuyến dưới.

Bộ Y tế sẽ tiếp tục ban hành các hướng dẫn chuyên môn cụ thể, đồng thời hỗ trợ các địa phương trong việc nâng cấp phần mềm quản lý đơn thuốc, cải tiến quy trình kê đơn, đồng bộ hệ thống giám sát để theo dõi hiệu quả thực hiện.

Bộ Y tế cũng khuyến khích các đơn vị chủ động rà soát, dự trù cơ số thuốc hợp lý theo thực tế kê đơn, nhằm bảo đảm người bệnh được cấp phát đầy đủ, không bị gián đoạn trong điều trị.