Tiếng nói từ lịch sử, từ những nhà tư sản dân tộc
***
Ngày 18/9/1945, các nhà tư sản dân tộc đã trở thành giới chức xã hội đầu tiên được Bác Hồ tiếp tại Phủ Chủ tịch trên cương vị Chủ tịch Chính phủ lâm thời và ngày 13/10/1945, Bác Hồ đã gửi thư cho giới công thương kêu gọi các doanh nhân tham gia Công Thương cứu quốc đoàn, nhấn mạnh rằng “việc nước, việc nhà bao giờ cũng đi liền với nhau. Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng”.
Trong buổi đầu “trứng nước” của cách mạng, Bác Hồ đã đánh giá rất cao vai trò của “giới công thương”, tức cộng đồng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lúc đó. Cho đến nay, sử sách đã ghi nhận những thành tựu kinh doanh đặc biệt cũng như những đóng góp quan trọng của họ cho nền kinh tế Việt Nam. Một trong những doanh nhân giàu có nhất Việt Nam đầu thế kỷ 20 là ông Bạch Thái Bưởi (1874-1932). Giai đoạn cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, người Pháp bắt đầu công cuộc khai thác thuộc địa, mở mang đường sá, xây dựng cầu cống. Khởi nghiệp với việc trở thành nhà cung cấp nguyên liệu cho dự án xây dựng tuyến đường sắt nối Hà Nội với Gia Lâm, Bạch Thái Bưởi đã có được thành tựu kinh doanh lớn đầu tiên để rồi tiếp tục phát triển sang lĩnh vực vận tải đường thủy, vốn đang thuộc về những thương nhân người Hoa. Những thành công trong lĩnh vực này đã khiến ông được gọi là “Vua tàu thủy Việt Nam”.
Doanh nhân Nguyễn Sơn Hà (1894-1980) được xem là ông tổ ngành sơn Việt Nam. Khi còn là nhân viên của Hãng sơn Sauvage Cottu của người Pháp tại Hải Phòng, ông Nguyễn Sơn Hà đã nuôi khát vọng xây dựng một sản phẩm sơn của người Việt. Khởi nghiệp với việc mở một cửa hàng bán sơn nhỏ, ông âm thầm chế tạo một sản phẩm sơn riêng cho mình và khi vừa tròn 26 tuổi, ông đã trở thành chủ Hãng sơn Gecko tại Hải Phòng với sản phẩm mang thương hiệu Résistanco. Ông cùng gia đình đã từng đóng góp 4 vạn đồng làm tài chính cho Đảng Cộng sản Đông Dương, vận động các nhà tư bản cùng hiến tặng 105 cây vàng trong “Tuần lễ vàng” do Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phát động năm 1945.
Trong khi đó, ông Trịnh Văn Bô (1914-1988) lại thành công với lĩnh vực dệt và bất động sản và từng được xem là một trong những người giàu có nhất Hà Nội. Trong Tuần lễ Vàng do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động vào tháng 9/1945, gia đình ông đã hiến tặng cho Cách mạng số vàng lên đến 5.000 lượng, gần gấp đôi ngân khố Chính phủ có lúc bấy giờ. Không chỉ hiến tặng vàng, vợ chồng ông Trịnh Văn Bô còn là thành viên cốt cán trong Ban vận động kêu gọi giới công thương và các tầng lớp nhân dân quyên góp được 20 triệu đồng Đông Dương và 370kg vàng.
Lịch sử đã có những khúc quanh khiến cho kinh tế tư nhân đã gần như trở về con số không trong khoảng thời gian đầu thập niên 80, khi đất nước lâm vào khó khăn, khủng hoảng. Nhưng cũng chính tình trạng khó khăn đó đã thôi thúc, mở ra quá trình Đổi Mới mà trong đó, kinh tế tư nhân dần tìm lại được vị thế, vai trò và tiếng nói của mình.
Forbes và khát vọng rực cháy trong cộng đồng doanh nhân Việt
***
Năm 2010, doanh nhân Đào Hồng Tuyển, trong phút cao hứng tại một bữa tiệc đã nói rằng, ông “đang có tổng tài sản khoảng 2 tỷ USD”. Dù ở thời điểm đó, Việt Nam chưa có ai chính thức được công nhận là tỷ phú “đô-la”. Nhưng, chính cộng đồng doanh nghiệp cũng không mấy nghi ngờ phát biểu của ông Tuyển cũng như khối tài sản tỷ USD của nhiều doanh nhân khác. Vậy nên, nhờ được “mở đường”, cộng đồng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã có sự phát triển nhanh chóng trong thập niên 90 của thế kỷ trước...
Từ năm 2000, quy mô của các doanh nghiệp tư nhân cũng như tài sản của các doanh nhân bắt đầu tăng vọt và được cộng hưởng bởi sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán, đã góp phần hình thành một đội ngũ những doanh nhân giàu có mới.
Năm 2013, ông Phạm Nhật Vượng - nhà sáng lập Tập đoàn Vingroup, là tỷ phú “đô-la” đầu tiên và duy nhất của Việt Nam được Forbes xếp hạng, với khối tài sản 1,5 tỷ USD. Đến nay, Việt Nam đang có 5 tỷ phú USD được xếp hạng trong danh sách của Forbes. Với khối tài sản ước khoảng 12,2 tỷ USD, tỷ phú Phạm Nhật Vượng hiện vẫn đang nắm giữ ngôi vị người giàu nhất Việt Nam.
Ngoài ông Phạm Nhật Vượng, Việt Nam có thêm các tỷ phú là bà Nguyễn Thị Phương Thảo (Chủ tịch Sovico), ông Trần Đình Long (Chủ tịch Hòa Phát), ông Hồ Hùng Anh (Chủ tịch Techcombank), ông Nguyễn Đăng Quang (Chủ tịch Masan)... Dù cách thức phát triển khác nhau, họ đều có điểm chung là biết tích lũy vốn liếng và đầu tư đúng lúc, đúng chỗ, khai thác được những cơ hội từ sự chuyển đổi của nền kinh tế.
-----
Việt Nam đang trải qua một giai đoạn thịnh vượng đáng chú ý, với số lượng triệu phú tăng trưởng ấn tượng 98% trong thập kỷ qua. Hiện nay, Việt Nam là nơi sinh sống của 19.400 triệu phú, 58 triệu phú có khối tài sản hơn 100 triệu USD và 5 tỷ phú “đô-la.
--Hãng tư vấn Henley&Partners--
Hãng tư vấn Henley&Partners cho rằng, Việt Nam đang trải qua một giai đoạn thịnh vượng đáng chú ý, với số lượng triệu phú tăng trưởng ấn tượng 98% trong thập kỷ qua. Hiện nay, Việt Nam là nơi sinh sống của 19.400 triệu phú, 58 triệu phú có khối tài sản hơn 100 triệu USD và 5 tỷ phú “đô-la”.
Thành phố Hồ Chí Minh cũng là thành phố duy nhất của Việt Nam lọt vào danh sách theo dõi của Henley&Partners, với 24 người có khối tài sản hơn 100 triệu USD, tức là những tỷ phú tiềm năng. Nhưng không chỉ có vậy, Việt Nam thật sự đang có những tỷ phú ẩn mình khác. Năm 2007, khi được công nhận là người giàu nhất Việt Nam, ông Đặng Thành Tâm, Chủ tịch Công ty Kinh Bắc đã nói một câu: “Tôi biết vẫn còn nhiều người giàu hơn tôi rất nhiều, chẳng hạn như anh Minh (Dương Công Minh - Chủ tịch Him Lam)!". Ông Dương Công Minh cho đến nay vẫn được xem là một trong những doanh nhân hàng đầu Việt Nam dù ông chưa từng lọt danh sách tỷ phú.
Gần đây, tất cả sự chú ý đang dồn vào điểm nhấn chính sách quan trọng nhất về kinh tế tư nhân-Nghị quyết số 68/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Với hàng loạt nội dung mang tính đột phá, Nghị quyết này đã tạo ra một sự hồ hởi và kỳ vọng lớn lao từ đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp trên cả nước.
Kinh tế tư nhân góp phần rất quan trọng định hình tương lai của nền kinh tế Việt Nam
Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm trong bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng” đã khẳng định rằng: “Kinh tế tư nhân góp phần rất quan trọng định hình tương lai của nền kinh tế Việt Nam”. Sau khi Nghị quyết được ban hành, chúng ta đã được chứng kiến những chuyển động mạnh mẽ cả về chính sách lẫn thực tiễn, với một niềm tin lớn về triển vọng phát triển mới của đất nước.
Sự hưởng ứng gần như “tức thời” của cộng đồng doanh nghiệp có thể coi là một điểm nhấn rất đáng chú ý. Chẳng hạn, ít nhất hai doanh nghiệp là Vingroup và Thaco đã mạnh dạn đề xuất việc đầu tư dự án đường sắt cao tốc bắc-nam. Các doanh nghiệp lớn khác, sau một thời gian “ngủ đông” khá dài, bắt đầu mạnh dạn thúc đẩy hàng loạt các dự án quy mô "tỷ đô" trên toàn quốc.
Theo tạp chí Forbes, đầu năm 2025, thế giới đã có 3.028 tỷ phú. Không chỉ tăng về số lượng, các tỷ phú cũng càng ngày càng giàu hơn với tài sản ròng trung bình toàn danh sách là 5,3 tỷ USD. Trong danh sách này, Trung Quốc có 814 tỷ phú, nhiều nhất thế giới, tiếp theo là Mỹ với 800 tỷ phú, giữ vị trí thứ hai. Tiếp theo sau họ là Ấn Độ với 271 tỷ phú và Anh với 146 tỷ phú, trong khi các quốc gia châu Âu chiếm 6 vị trí trong top 10 và 8 vị trí trong tốp 20. Các số liệu cho thấy sự lớn mạnh của các nền kinh tế có tỷ lệ thuận với số lượng tỷ phú, hay nói cách khác là số lượng tỷ phú cũng cho thấy tiềm lực kinh tế thật sự của quốc gia đó.
Việt Nam hiện đặt mục tiêu có 10 tỷ phú “đô-la”, vẫn rất khiêm tốn trên bản đồ người giàu thế giới. Song đây là khát vọng lớn, luôn rực cháy trong cộng đồng doanh nghiệp, điều quan trọng nhất là thể chế chính sách càng cần được hoàn thiện để các tỷ phú tiềm năng có thể bứt lên, “sánh vai các cường quốc năm châu”, thay vì luôn có xu hướng an toàn, ẩn giấu tài sản hoặc không muốn phát triển hơn nữa trong tương lai.
