Bồi dưỡng văn hóa, nghệ thuật - nền tảng phát triển toàn diện học sinh

Đây không chỉ là nền tảng hình thành nhân cách, lý tưởng, khát vọng của thế hệ trẻ mà còn là hướng đi thiết thực nhằm xây dựng con người Việt Nam hiện đại, nhân văn trong thời kỳ hội nhập.

Bồi dưỡng văn hóa, nghệ thuật, giá trị sống

Theo Vụ trưởng Giáo dục phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) Thái Văn Tài, nếu nhà trường chỉ để học sinh tương tác với học liệu trong sách giáo khoa và thầy giáo, cô giáo thì chưa đủ. Chức năng của nhà trường, ngoài việc thực hiện tốt những điều kiện mà Nhà nước đã trang bị, còn phải biết thiết kế và huy động các lực lượng liên quan tham gia vào quá trình giáo dục. Điều này đã được cụ thể hóa trong nhiều văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Hiện nay, ngành giáo dục có nhiều điều kiện thuận lợi để triển khai mục tiêu phát triển toàn diện học sinh. Cơ sở vật chất ngày càng được tăng cường, bảo đảm; thời lượng dạy học 2 buổi/ngày đã tạo ra không gian mở cho các hoạt động giáo dục, phù hợp với định hướng của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và tiệm cận xu thế của các nước phát triển.

Không chỉ dừng ở việc học trong sách giáo khoa, học sinh còn được tiếp cận các nội dung theo định hướng chương trình, đòi hỏi sự tham gia của nhiều lực lượng xã hội, trong đó có lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Với định hướng đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành nhiều văn bản mang tính pháp lý và hướng dẫn chi tiết nhằm hỗ trợ các nhà trường trong quá trình triển khai.

Không chỉ dừng ở việc học trong sách giáo khoa, học sinh còn được tiếp cận các nội dung theo định hướng chương trình, đòi hỏi sự tham gia của nhiều lực lượng xã hội, trong đó có lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật.

Vụ trưởng Giáo dục phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) Thái Văn Tài

Tại tọa đàm về định hướng triển khai công tác giáo dục lý tưởng sống, giá trị sống, văn hóa-nghệ thuật cho học sinh phổ thông do Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) phối hợp với Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức ngày 2/10, nhiều chuyên gia đã trao đổi, phân tích những cơ sở lý luận và thực tiễn của lĩnh vực này.

Phó Vụ trưởng Giáo dục phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) Trịnh Hoài Thu cho biết: Luật Giáo dục 2019 quy định nội dung giáo dục phải bảo đảm tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại; coi trọng tư tưởng, phẩm chất đạo đức, ý thức công dân; kế thừa truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa nhân loại. Mục tiêu giáo dục phổ thông hướng tới phát triển trí tuệ, thể chất, phẩm chất công dân; bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp; chú trọng lý tưởng, đạo đức, lối sống, năng lực thực hành và vận dụng kiến thức.

Các nội dung về giá trị sống, văn hóa-nghệ thuật được tích hợp trong nhiều môn học như: Âm nhạc, Mỹ thuật, Ngữ văn, Lịch sử, Giáo dục công dân, Hoạt động trải nghiệm-hướng nghiệp, Hoạt động giáo dục địa phương. Chương trình xác định rõ mục tiêu nuôi dưỡng tình yêu cái đẹp, tinh thần nhân văn, ý thức trách nhiệm công dân và khát vọng cống hiến với những phẩm chất chủ yếu: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm.

Hằng năm, Bộ Giáo dục và Đào tạo đều ban hành hướng dẫn nhiệm vụ năm học, coi giáo dục đạo đức, lối sống, lý tưởng sống, kỹ năng sống là trọng tâm. Năm học 2025-2026, Công văn 4567/BGDĐT-GDPT của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh mục tiêu nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục toàn diện về đức-trí-thể-mỹ, bao gồm giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống, văn hóa đọc, văn hóa học đường, nghệ thuật, tài chính, năng lực số, năng lực trí tuệ nhân tạo.

Giúp thế hệ trẻ giữ gìn bản sắc dân tộc

Trên cơ sở thảo luận tại tọa đàm, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng Hội Nhà văn Việt Nam thống nhất xem xét biên soạn, thẩm định và tích hợp bộ tài liệu của Hội Nhà văn Việt Nam trên nền tảng số, sử dụng phù hợp trong giáo dục phổ thông, có thể được triển khai theo hướng tích hợp vào các môn học và hoạt động giáo dục của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hoặc sử dụng trong các tiết học buổi hai. Việc triển khai được thực hiện trên căn cứ Thông tư số 21/2014/TT-BGDĐT ngày 7/7/2014 của Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo quy định về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo trong các cơ sở giáo dục.

Theo bà Trịnh Hoài Thu, giáo dục kỹ năng sống, giá trị sống, văn hóa-nghệ thuật đã và đang trở thành trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển giáo dục toàn diện. Đó không chỉ là nền tảng hình thành nhân cách, nuôi dưỡng khát vọng và bồi dưỡng lý tưởng cho học sinh mà còn là động lực phát triển con người Việt Nam hiện đại, nhân văn, hội nhập.

Đồng quan điểm, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều cho rằng, trong bối cảnh nhiều biến động khó lường, thế hệ trẻ cần có bản lĩnh để tiếp nhận tinh hoa văn hóa nhân loại, đồng thời giữ gìn trọn vẹn bản sắc Việt Nam, không bị đồng hóa hay lôi kéo bởi những tư tưởng tiêu cực.

Ông Nguyễn Quang Thiều nhấn mạnh, việc biên soạn và triển khai các bộ sách giáo dục về văn hóa nghệ thuật, lối sống đẹp theo gương Bác Hồ, cũng như tìm hiểu về Đảng Cộng sản Việt Nam là hết sức quan trọng và cấp thiết. Dạy lịch sử phải được thực hiện một cách chính xác, chân thực; chỉ khi sự thật lịch sử được truyền đạt đầy đủ và đúng đắn, trẻ em mới có thể tìm thấy cảm hứng, từ đó hình thành tình yêu, niềm tự hào và ý thức trách nhiệm đối với đất nước.

“Con người có thể tồn tại nhờ nhiều yếu tố, nhưng văn hóa, nghệ thuật mới làm cho sự tồn tại ấy có ý nghĩa. Văn hóa không chỉ giúp chúng ta trở thành những con người đúng nghĩa, mà còn mở ra “đôi mắt sáng” trong tư tưởng và tâm tưởng, để biết trân trọng quá khứ, hướng đến tương lai”, ông Nguyễn Quang Thiều chia sẻ.

Con người có thể tồn tại nhờ nhiều yếu tố, nhưng văn hóa, nghệ thuật mới làm cho sự tồn tại ấy có ý nghĩa. Văn hóa không chỉ giúp chúng ta trở thành những con người đúng nghĩa, mà còn mở ra “đôi mắt sáng” trong tư tưởng và tâm tưởng, để biết trân trọng quá khứ, hướng đến tương lai.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều

Trên tinh thần đó, Hội Nhà văn Việt Nam đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn biên soạn các bộ sách: Giáo dục văn hóa nghệ thuật (lớp 1 đến lớp 12), Hành trình lý tưởng - Tuổi trẻ Việt Nam (lớp 1 đến lớp 12) và Sống đẹp theo gương Bác Hồ (lớp 1 đến lớp 12) nhằm giúp thế hệ trẻ gìn giữ bản sắc dân tộc, nuôi dưỡng tâm hồn và phát triển toàn diện.