Sau khi không còn mô hình công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở, số lượng cán bộ chuyên trách giảm mạnh, các cấp công đoàn vẫn nỗ lực duy trì, mở rộng phong trào phát triển đoàn viên. Sau ngày 1/7/2025, tổ chức công đoàn còn 9,95 triệu đoàn viên công đoàn (giảm hơn 2,3 triệu so với thời điểm trước sắp xếp, chủ yếu là do điều chỉnh mô hình tổ chức), trong đó khu vực phi chính thức là 100 nghìn đoàn viên.
Sáng tạo, linh hoạt đáp ứng nhu cầu thực tiễn
Dù gặp khó khăn về nhân lực, địa bàn hoạt động có nhiều thay đổi, tuy nhiên 9 tháng năm 2025, việc phát triển đoàn viên vẫn đạt hơn 51% chỉ tiêu kế hoạch. Kết quả nêu trên thể hiện nỗ lực rất lớn của tổ chức công đoàn trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tổ chức.
Tại Hội nghị đánh giá kết quả phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở quý III và 9 tháng đầu năm 2025, báo cáo của Ban Chỉ đạo Phát triển đoàn viên, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho thấy: Tính đến hết quý III/2025, cả nước kết nạp mới hơn 609 nghìn đoàn viên công đoàn, trong đó có hơn 12 nghìn đoàn viên khu vực phi chính thức, nhóm lao động vốn khó tiếp cận nhất; thành lập mới 2.862 công đoàn cơ sở, trong đó có 156 nghiệp đoàn cơ sở, góp phần mở rộng mạng lưới đại diện của tổ chức Công đoàn Việt Nam tới nhiều lĩnh vực sản xuất, dịch vụ mới.
Để có kết quả đó, trước hết là nhờ việc phát huy vai trò của Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc phát triển đoàn viên. Hơn 20 đơn vị địa phương đã kiện toàn Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc phát triển đoàn viên, mời đại diện cấp ủy, chính quyền địa phương tham gia nhằm tăng cường phối hợp. Công tác tuyên truyền, vận động người lao động gia nhập tổ chức công đoàn tiếp tục đổi mới theo hướng thiết thực, linh hoạt hơn.
Cùng với đẩy mạnh truyền thông trên nền tảng số, mạng xã hội, các công đoàn cơ sở phát huy mạng lưới cán bộ, cộng tác viên nòng cốt trực tiếp vận động tại doanh nghiệp, khu công nghiệp, khu chế xuất. Việc tuyên truyền, vận động phát triển đoàn viên được lồng ghép với các hoạt động chăm lo, phúc lợi, an sinh để người lao động cảm nhận rõ “vào công đoàn là được bảo vệ, được chăm lo”.
Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Xuân Hùng cho biết: Sứ mệnh, trách nhiệm của tổ chức công đoàn hiện nay là quyết tâm củng cố, xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh. Nhiệm vụ từ nay đến cuối năm là tiếp tục chủ động, quyết liệt, tập trung cao trong phát triển đoàn viên, thành lập công đoàn cơ sở.
Vừa qua, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam điều chỉnh chỉ tiêu phát triển đoàn viên công đoàn năm 2025 xuống còn 1,2 triệu đoàn viên; chú trọng nâng cao hiệu quả của các công đoàn cơ sở mới thành lập, trọng tâm chuyển từ “kết nạp” sang “củng cố chất lượng” để mỗi công đoàn cơ sở là một “tế bào” khỏe mạnh, có năng lực tự chủ, tự bảo vệ đoàn viên. Phúc lợi đoàn viên tiếp tục được coi là động lực cốt lõi, tạo sức hấp dẫn nội tại, biến sự gia nhập tổ chức công đoàn trở thành nhu cầu tự thân của người lao động.
Công đoàn phường, xã với trọng trách lớn
Sau sáp nhập tỉnh, thành phố và thực hiện Kết luận số 157-KL/TW của Bộ Chính trị, hệ thống tổ chức công đoàn từng bước đổi mới phù hợp thực tiễn. Tại Công văn số 4251/ TLĐ-TOC năm 2025 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam hướng dẫn triển khai một số nội dung của Quy định số 301- QĐ/TW, trong đó có việc thành lập công đoàn xã, công đoàn đặc khu tại 34 tỉnh, thành phố.
Việc này được kỳ vọng sẽ giúp tăng cường sự hiện diện, hỗ trợ của tổ chức công đoàn đối với người lao động, nhất là ở khu vực ngoài Nhà nước và lao động phi chính thức, thông qua việc tiếp cận gần gũi hơn, hiểu rõ hơn về nhu cầu, nguyện vọng của họ, từ đó có thể bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động.
Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Ngọ Duy Hiểu cho biết: Thực tế, một bộ phận người lao động có nguy cơ bị nghèo hóa, không có lương hưu. Nhiều chủ sử dụng lao động vẫn chưa tuân thủ đầy đủ pháp luật lao động, vẫn còn tình trạng vi phạm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Nếu tổ chức công đoàn không kịp thời đại diện và can thiệp từ cơ sở, quyền lợi người lao động sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Sự ra đời của công đoàn xã, phường chính là câu trả lời cho yêu cầu thực tiễn, bảo đảm “không để ai bị bỏ lại phía sau” trong tiến trình phát triển.
Theo đó, công đoàn xã, phường sẽ cùng Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể khác, củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở, giữ vững ổn định xã hội, tạo nên “vành đai” bảo vệ trực tiếp cho người lao động. Đây cũng là nơi thực hiện chức năng giám sát xã hội, các chính sách an sinh; theo dõi, phát hiện, ngăn chặn vi phạm việc chấp hành pháp luật lao động ngay từ gốc. Khi tiếng nói của người lao động ở cơ sở được chuyển hóa thành kiến nghị, thành hành động cụ thể, thì niềm tin của họ đối với tổ chức công đoàn sẽ được bồi đắp bền chặt.
Theo Phó Chủ tịch Thường trực phụ trách Liên đoàn Lao động Thành phố Hà Nội Lê Đình Hùng, việc thành lập công đoàn xã, phường không phải để làm dày thêm bộ máy, mà để xây dựng một điểm tựa vững chắc, đưa tiếng nói của người lao động đến gần cấp ủy, chính quyền cơ sở.
Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động Thành phố Hồ Chí Minh Phùng Thái Quang cho biết: Thành phố đã thành lập 141 công đoàn phường, xã, đặc khu và 9 tổ công tác quản lý địa bàn; phân cấp, bàn giao hơn 22 nghìn công đoàn cơ sở về các tổ công tác và 141 công đoàn phường, xã, đặc khu nhằm tạo thuận lợi cho công tác quản lý.
Liên đoàn đã thực hiện thí điểm giao một số nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể cho công đoàn phường, xã, đặc khu và các tổ công tác nhằm bảo đảm hoạt động thông suốt, không để trống địa bàn.
Trước mắt, mỗi công đoàn phường, xã, đặc khu thực hiện đăng ký ít nhất 1 công trình, phần việc cụ thể, thiết thực; triển khai hoạt động chăm lo cho 18 nghìn đoàn viên khó khăn trong dịp kỷ niệm 96 năm Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam; chăm lo Tết cho công nhân, lao động có hoàn cảnh khó khăn.
Tết Nguyên đán Bính Ngọ sắp tới sẽ là dịp tổ chức công đoàn chứng minh vai trò trước người lao động và toàn xã hội sau công cuộc tinh gọn bộ máy. Theo kế hoạch, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam sẽ huy động tối đa nguồn lực, triển khai đồng bộ các hoạt động từ trung ương đến cơ sở, bảo đảm mọi người lao động, nhất là những người có hoàn cảnh khó khăn, đều được chăm lo chu đáo. Dự kiến, quy mô và nguồn lực chăm lo Tết Nguyên đán năm nay lớn hơn các năm trước, ước tính huy động khoảng 6 nghìn tỷ đồng, tăng 10-15% so với năm 2025...
