Tăng trưởng bền vững từ chuyển đổi xanh

Câu chuyện thực tế từ các doanh nghiệp và chuyên gia trong buổi talkshow với chủ đề “Vai trò tiêu dùng xanh trong thúc đẩy phát triển bền vững” do Báo Tuổi Trẻ, Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam phối hợp tổ chức mới đây càng cho thấy yêu cầu cấp bách phải chung tay hành động. Người tiêu dùng đang trở thành lực đẩy quan trọng trong quá trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp

Chuyển đổi xanh đang là xu hướng tất yếu

Theo các chuyên gia, để hiện thực hóa cam kết đạt giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và hướng tới tăng trưởng bền vững, Việt Nam cần sự cộng hưởng mạnh mẽ từ hành lang chính sách, sự chủ động chuyển đổi của doanh nghiệp và sự thay đổi hành vi từ cộng đồng, người tiêu dùng, trong đó người tiêu dùng đang trở thành lực đẩy quan trọng trong quá trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường cho rằng: Những hiện tượng thời tiết cực đoan đang tác động trực tiếp đến nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp buộc xã hội phải thay đổi tư duy: Cần chung tay bảo vệ môi trường và giảm phát thải nếu không tương lai sẽ đối mặt với những rủi ro nghiêm trọng.

Có thể thấy, cộng đồng đang chuyển dịch hành vi theo hướng xanh hơn, còn doanh nghiệp chịu nhiều áp lực phải sản xuất bền vững. Đây không chỉ là xu thế toàn cầu mà cũng là định hướng của Việt Nam, với sự tham gia tích cực từ giới trẻ và cộng đồng doanh nghiệp.

Những năm gần đây, hệ thống chính sách về bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế tuần hoàn tiếp tục được hoàn thiện. Nhiều điều luật đã bước đầu thiết lập khung pháp lý cụ thể cho mô hình kinh tế tuần hoàn, góp phần thể chế hóa các định hướng về phát triển kinh tế carbon thấp.

Trong đó có quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), yêu cầu doanh nghiệp thu hồi và tái chế bao bì, sản phẩm sau sử dụng. Đồng thời, các cơ chế tài chính xanh như tín dụng xanh, trái phiếu xanh và lộ trình xây dựng thị trường carbon đang từng bước hình thành, được doanh nghiệp thực thi, tuân thủ nghiêm túc.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, hoàn thiện thể chế không chỉ là động lực cho tăng trưởng trong nước mà còn là yêu cầu bắt buộc để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu đối với một số nhóm hàng chủ lực đặt ra bài toán lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam. Nếu không đáp ứng yêu cầu về giảm phát thải, báo cáo minh bạch và sản xuất xanh, việc tiếp cận thị trường xuất khẩu sẽ bị hạn chế, tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng.

Trước bối cảnh đó, doanh nghiệp phải chuyển dịch mạnh mẽ, coi phát triển xanh là chiến lược dài hạn chứ không chỉ là hoạt động trách nhiệm xã hội. Các mô hình tiên phong cho thấy “lợi ích kép”: nâng cao hiệu quả vận hành, tiết kiệm chi phí thông qua ứng dụng công nghệ, tái sử dụng năng lượng. Đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm và củng cố uy tín thương hiệu.

Hoàn thiện vòng tuần hoàn từ hành vi tiêu dùng

Cùng với doanh nghiệp, cộng đồng, đặc biệt là người tiêu dùng, giữ vai trò quan trọng trong việc khép kín vòng đời sản phẩm. Xu hướng tiêu dùng xanh đã hình thành rõ nét hơn, nhất là trong nhóm trẻ ở đô thị. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến yếu tố môi trường, chuỗi giá trị sản phẩm và sự minh bạch thông tin.

Tuy nhiên, khoảng cách giữa nhận thức và hành vi vẫn lớn.

Những rào cản như chi phí sản phẩm xanh, sự thiếu tiện lợi hoặc lo ngại về chất lượng các sản phẩm tái chế khiến việc chuyển đổi chưa thật mạnh mẽ. Điều này đòi hỏi phải đẩy mạnh truyền thông, tăng minh bạch thông tin, nâng cao niềm tin vào sản phẩm thân thiện môi trường.

Vai trò của người tiêu dùng thể hiện ở cả hai đầu của vòng tuần hoàn. Nhu cầu về bao bì bền vững sẽ thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới, trong khi hành vi phân loại rác tại nguồn quyết định việc bao bì sau sử dụng trở thành tài nguyên tái chế hay gánh nặng môi trường.

Việt Nam đang hướng tới tầm nhìn đến năm 2050 xây dựng nền kinh tế xanh, tuần hoàn, hài hòa với thiên nhiên, giảm thiểu tác động của thiên tai và tạo dựng cuộc sống thịnh vượng bền vững cho người dân.

Kinh tế xanh, xu hướng tất yếu trong tương lai

01/11/2025 16:03

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Thọ, để đạt mục tiêu đó cần sự chung tay của toàn xã hội. Từ miền xuôi đến miền ngược, mỗi cá nhân, mỗi tổ chức đều có vai trò trong giảm phát thải, bảo vệ rừng, nguồn nước và hệ sinh thái tự nhiên. Khi trách nhiệm được chia sẻ, gánh nặng của biến đổi khí hậu và suy thoái đa dạng sinh học sẽ được giảm nhẹ.