Quốc hội hành động, kiến tạo, ngày càng gần gũi

Biến "điểm nghẽn" thành "lợi thế cạnh tranh"

Thảo luận tại hội trường, nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội chia sẻ cảm nhận sâu sắc, ghi nhận và đánh giá cao tầm nhìn dài hạn và bản lĩnh cải cách của cả hệ thống chính trị. Điểm nhấn nổi bật của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV thể hiện rõ tư duy đổi mới trong xây dựng pháp luật. Phát biểu tại hội trường Diên Hồng, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Thái Nguyên) và nhiều đại biểu khác khẳng định: Trọng trách xuyên suốt của Quốc hội, từng đại biểu Quốc hội là “phải đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật, pháp luật phải trở thành lợi thế cạnh tranh”. Định hướng này được xem là kim chỉ nam cho một giai đoạn pháp luật được xây dựng theo hướng mở, linh hoạt, bám sát thực tiễn và hướng tới phục vụ phát triển; hiện thực hóa, cụ thể hóa qua việc rút ngắn thời gian xây dựng luật, giảm thủ tục hành chính, chuyển từ quản lý sang kiến tạo phát triển. Các đại biểu dẫn thí dụ thực tế việc ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật với 72 điều, giảm tới 101 điều so với trước.

Một số đại biểu đề xuất, cần sớm tổ chức sơ kết việc triển khai luật theo hướng chỉ quy định khung, nguyên tắc, giao quyền linh hoạt, chủ động cho Chính phủ. Điều đó thể hiện bước đi quan trọng để pháp luật không trở thành rào cản, làm động lực đổi mới mạnh mẽ.

Lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo

Nhiệm kỳ 2021-2026 cũng ghi dấu những chính sách mang tính “đột phá vì con người, lấy con người làm trung tâm”. Qua nhiều nhiệm kỳ gắn bó với nghị trường và có cơ hội tìm hiểu thực tiễn, nắm bắt nguyện vọng, tâm tư cử tri, GS,TS Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) chia sẻ, thành quả to lớn, lan tỏa tính nhân văn cao cả của một Nhà nước pháp quyền kiến tạo là lấy con người làm trung tâm của mọi chính sách. Theo đại biểu, chính sách miễn học phí cho học sinh mầm non và phổ thông, chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục, y tế, hay việc xóa nhà tạm, nhà dột nát trước 5 năm so với kế hoạch... đều thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ trong tư duy hoạch định chính sách rạch ròi - không chỉ phát triển kinh tế mà còn chú trọng phát triển con người. Tại hội trường, nhiều đại biểu nhấn mạnh thông điệp: Pháp luật phải đi trước một bước mở đường cho đổi mới sáng tạo, lấy cuộc sống và lợi ích của nhân dân làm thước đo của chính sách. Thành quả công tác lập pháp ở nhiệm kỳ này cần được duy trì, nâng lên tầm cao mới.

Về mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đại biểu Ngô Trung Thành (Đoàn Đắk Lắk) khẳng định: Đây là “cuộc cách mạng đặc biệt phức tạp, bởi nó tác động sâu rộng đến tổ chức bộ máy, con người, phương thức vận hành và lợi ích của nhiều chủ thể”. Theo đại biểu, chính sự dũng cảm trong cải cách mở ra không gian phát triển mới, giảm tầng nấc trung gian, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị.

Các đại biểu cũng nhất trí cho rằng, việc sửa đổi Hiến pháp 2013, ban hành các nghị quyết về tổ chức chính quyền địa phương, phân quyền, phân cấp mạnh mẽ đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho mô hình này.

Văn hóa và ngoại giao nghị viện cần bước đột phá

Nhiều đại biểu cũng chỉ ra những khoảng trống chính sách. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) nêu: Kinh tế bứt phá, hạ tầng đổi thay, nhưng đời sống văn hóa-đạo đức xã hội lại chưa chuyển biến tương xứng. Đại biểu cảnh báo về sự phát triển không đồng bộ giữa kinh tế và văn hóa, và chỉ rõ việc thiếu một chiến lược quốc gia về văn hóa và lối sống trong kỷ nguyên số, hay chưa có bộ chỉ số đánh giá cụ thể về đạo đức xã hội cho thấy “những khoảng trống cần được lấp đầy”.

Quan tâm chủ đề ngoại giao nghị viện cần có sự biến chuyển từ tính “hiện diện” đến “định hình luật chơi”, đại biểu Lê Thu Hà (Đoàn Lào Cai) đề xuất: Ngoại giao nghị viện không thể chỉ là nghi thức ký kết và trao đổi đoàn. Vấn đề quan trọng là cần xây dựng năng lực phân tích chính sách quốc tế ngay trong Quốc hội. Không có đánh giá độc lập thì khó có lập pháp chất lượng và giám sát tầm quốc gia, nhất là các vấn đề mới như AI, dữ liệu, thuế carbon, an ninh năng lượng...

Vấn đề nữa là tăng cường sự hiện diện của Quốc hội có trọng tâm, có chủ đích tại các cơ chế nghị viện đang định hình luật chơi mới. Nói cách khác, không chỉ để đánh dấu sự có mặt mà để bảo đảm lợi ích quốc gia được soi chiếu bởi pháp quyền và tiếng nói nhân dân ngay từ những vòng thảo luận đầu tiên. Đại biểu kiến nghị: Xây dựng “Quốc hội số” kết nối thời gian thực với các tổ chức nghị viện đa phương, từ IPU đến ASEP, để mỗi đại biểu có thể livestream phản biện ngay khi chủ đề liên quan lợi ích quốc gia được đưa ra bàn thảo.

Với tinh thần đó, định hướng ngoại giao nghị viện chuyển từ thái độ phản ứng sang chủ động định hình chuẩn mực, từ “hiện diện” sang “diện kiến, can dự cuộc chơi”, đưa tiếng nói cử tri Việt Nam vào đúng hạ tầng luật pháp, hoạt động nghị trường khu vực và các tổ chức quốc tế.

Nhìn lại những kết quả tuần qua, có thể thấy nghị trường không chỉ là nơi tổng kết nhiệm kỳ. Đó chính là không gian để định hình tư duy mới cho chặng đường phía trước.