Chiến thắng vẻ vang mở đầu lịch sử giữ nước
Trong dòng chảy lịch sử, chiến công Cổ Loa cách đây hơn 2.000 năm luôn được xem là dấu mốc mở đầu cho truyền thống giữ nước. Thượng tướng, Viện sĩ, Tiến sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Huy Hiệu và kỹ sư Vũ Đình Thanh, chuyên gia kỹ thuật của NPO ALMAZ (Moscow, Nga) đều khẳng định: Thành Cổ Loa và “Nỏ thần” An Dương Vương đã giúp dân Âu Lạc giành chiến thắng trước 500 nghìn quân Tần xâm lược và sau này từng nhiều lần đánh bại quân xâm lược nhà Triệu.
Nhiều năm qua, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu và kỹ sư Vũ Đình Thanh đã dành tâm huyết tìm hiểu bí ẩn nỏ thần từ góc nhìn khoa học hiện đại. Họ không chỉ đối chiếu tư liệu lịch sử, khảo cổ, mà còn thực nghiệm, phân tích nguyên lý cơ học, so sánh với vũ khí thế giới để lý giải sức mạnh vượt thời đại của mũi tên đồng Cổ Loa. Nỗ lực ấy góp phần khẳng định trí tuệ quân sự độc đáo của người Việt cổ, đồng thời bổ sung những chứng cứ khoa học mới mẻ cho lịch sử giữ nước của dân tộc.
Điều này không chỉ được ghi lại trong sử Việt, mà còn hiện diện trong Sử ký Tư Mã Thiên và Hoài Nam Tử, những bộ chính sử Trung Hoa. Các ghi chép thừa nhận đội quân hùng mạnh nhà Tần từng thôn tính lục quốc đã chịu thất bại nặng nề ở phương nam, chủ tướng Đồ Thư bỏ mạng, hàng chục nghìn binh sĩ tử trận. Lần đầu tiên, đội quân Tần bách chiến bách thắng buộc phải nếm trải thất bại trước những chiến binh Âu Lạc.
Khảo cổ học tại Cổ Loa đã tìm thấy hàng chục nghìn mũi tên đồng - minh chứng thuyết phục về một nền công nghệ quân sự vượt trội. Những mũi tên nhỏ gọn, trọng tâm dồn ở đầu, có khả năng bay xa, quay quanh trục và xuyên phá giáp sắt. Hình khắc trên trống đồng Ngọc Lũ và Cổ Loa mô tả cung thủ giẫm dây cung để giữ thân tên, chỉ bắn phần mũi tên, thể hiện kỹ thuật độc đáo và tư duy sáng tạo vượt thời đại.
Không chỉ bắn thẳng, nỏ thần có thể phóng hàng loạt mũi tên lên cao, nhờ lực trọng trường tạo ra sức công phá rất mạnh. Chính lực trọng trường giúp vũ khí Âu Lạc có ưu thế tuyệt đối khi đối đầu quân thù: Sức sát thương mạnh nhất ở khoảng cách xa nhất trái ngược với cung nỏ bắn thẳng của địch càng xa càng yếu, giúp ta giết được địch mà địch không làm gì được ta. Các nhà nghiên cứu hiện nay đã khẳng định nỏ thần không chỉ là huyền thoại, đó là cả một hệ thống công nghệ quân sự mà tổ tiên ta đã xây dựng và hoàn thiện.
Từ xưởng đúc mũi tên đồng, đội ngũ thợ rèn, cung thủ, cho đến các công trình như Ngự Xạ Đài hay thành Cổ Loa hình ốc chín vòng lên cao - tất cả hợp thành một “tổ hợp phòng thủ” quy mô và hiện đại nhất đương thời. Đại Việt sử ký toàn thư cũng chép, thành Cổ Loa cao như núi Côn Lôn, với độ cao ước tính tối thiểu 90m. Từ độ cao này kết hợp lực bắn của nỏ thần lên cao, vận tốc rơi nhanh dần đều của mũi tên có thể đạt 65m/giây - có thể xuyên thủng mọi loại giáp sắt. Sử sách Trung Hoa từng mô tả cảnh “một phát giết vạn quân”, cho thấy sức mạnh khủng khiếp của thứ vũ khí đặc biệt này.
Minh chứng của trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam
So sánh với vũ khí hiện đại ngày nay, kỹ sư Vũ Đình Thanh khẳng định: Tổ tiên ta đã biết tận dụng quy luật trọng trường để tăng sức sát thương từ hơn 2.000 năm trước. Đó là bằng chứng hùng hồn cho trí tuệ quân sự vượt thời đại, góp phần làm nên chiến thắng bảo vệ sự tồn vong dân tộc.
Chiến công Cổ Loa cùng chiếc “Nỏ thần” và những mũi tên đồng đã cho thấy trí tuệ, nghệ thuật quân sự và sức mạnh tự vệ của quân dân Âu Lạc, không chỉ ngăn bước quân xâm lược, mà còn góp phần giữ gìn bản sắc, tiếng nói và văn hóa Việt.
Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu nhấn mạnh: “Hãy thử nghiệm thả mũi tên đồng Cổ Loa từ độ cao 15m hay nghiên cứu flechette trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, hãy xem nỏ thần phục dựng bắn cùng lúc rất nhiều mũi tên đồng cùng bằng độc quyền sáng chế nỏ bắn nhiều mũi tên của kỹ sư Thanh, chúng ta sẽ thấy những gì sử sách ghi lại là có cơ sở khoa học. Tất cả đều chứng minh nỏ thần có thật và Triệu Đà chưa từng chiếm được Âu Lạc bằng sức mạnh quân sự như trong truyền thuyết dân tộc ta”.
Hiện nay, nhóm nghiên cứu đang tiếp tục hoàn thiện mô hình nỏ có thể bắn đồng thời 200 mũi tên và trong thời gian tới sẽ xin cấp phép để thử nghiệm nỏ bắn hàng chục nghìn mũi tên - đúng như mô tả trong truyền thuyết miêu tả. Nỏ thần Cổ Loa đang dần hiện rõ như một thực thể lịch sử có thật, mang giá trị khoa học và văn hóa to lớn. Làm sáng tỏ điều này cũng là nhân lên niềm tự hào về một dân tộc chưa từng khuất phục, là sự tiếp nối mạch nguồn từ những chiến binh Hùng Vương đến các thế hệ tương lai.
