Học sinh tiểu học tìm hiểu về truyền thống Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. (Ảnh: Trường tiểu học Kim Đồng)
Học sinh tiểu học tìm hiểu về truyền thống Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh. (Ảnh: Trường tiểu học Kim Đồng)

Nhiều chuyển biến tích cực trong xây dựng môi trường giáo dục an toàn, nhân văn

Thực hiện Quyết định số 1299/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018-2025” và Chỉ thị số 08/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường triển khai công tác xây dựng văn hóa học đường, tại Thành phố Hồ Chí Minh đã có chuyển biến rõ rệt trong nền nếp trường lớp và đời sống học đường.

Kết quả đánh giá cho thấy các cơ sở giáo dục trên địa bàn đều kiên trì thực hiện và đạt hiệu quả ở nhiều nhóm nội dung.

Xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, phòng chống bạo lực học đường và nâng cao đạo đức nhà giáo tiếp tục là nhiệm vụ xuyên suốt của ngành giáo dục. Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo, các cơ sở giáo dục thành phố đã rà soát và hoàn thiện bộ quy tắc ứng xử, quy chế và nội quy trường học theo đúng quy định về đạo đức nhà giáo, năng lực ứng xử sư phạm và nội quy học sinh. Tất cả 100% nhà trường đã ban hành, cập nhật đầy đủ quy tắc ứng xử, quy chế và nội quy phù hợp từng bậc học, đặc thù đơn vị. Giáo viên cũng được bồi dưỡng năng lực ứng xử sư phạm, kỹ năng lắng nghe, hỗ trợ tâm lý học sinh, giúp giải quyết xung đột và giảm áp lực trong lớp học.

Đáng chú ý, nhiều nhà trường đã chủ động bổ sung quy định liên quan đến ứng xử trên không gian mạng - vấn đề ngày càng quan trọng trong bối cảnh học sinh sử dụng mạng xã hội phổ biến. Việc thực hiện đồng bộ bộ quy tắc ứng xử giúp môi trường sư phạm trở nên văn minh, giảm rõ rệt các vi phạm kỷ luật và góp phần xây dựng trường học hạnh phúc theo hướng tôn trọng, an toàn, thấu hiểu.

Điểm sáng trong công tác đạt được là xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh, nhiệm vụ được xác định trong Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025. Tính đến tháng 9/2025, có 1.813 cơ sở giáo dục xây dựng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh hiện hữu và 1.316 cơ sở xây dựng trên môi trường số, đạt tỷ lệ bình quân trên 90%. Đây là không gian học tập, sinh hoạt, trải nghiệm của học sinh với nhiều hình thức: trưng bày tư liệu về Bác, góc sinh hoạt chuyên đề, thư viện hình ảnh, các hoạt động học tập ngoại khóa… Nhiều hoạt động quy mô lớn được tổ chức gắn với chủ đề học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Một trong những điểm nhấn của phong trào xây dựng văn hóa học đường năm qua là việc triển khai mô hình “Vinh danh học sinh tiêu biểu”. Các trường đã tổ chức hình thức tuyên dương hằng tuần, hằng tháng hoặc theo học kỳ, gắn với các hoạt động, phong trào cụ thể như học tập, văn nghệ-thể thao, thi đua của lớp, hoặc những hành động đẹp như: nhặt của rơi trả lại người mất, tham gia hiến máu, hỗ trợ bạn bè khó khăn…

Nhiều trường gửi “Thư khen” từ hiệu trưởng hoặc đăng tải câu chuyện về những học sinh tiêu biểu lên cổng thông tin điện tử, qua đó nhân rộng những tấm gương tốt và tạo động lực cho toàn thể học sinh. Mô hình trở thành phương thức giáo dục tích cực, giúp học sinh rèn luyện phẩm chất, năng lực theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và đưa việc làm theo 5 điều Bác Hồ dạy trở thành nhiệm vụ thường xuyên.

Song song đó, ứng dụng công nghệ trở thành một trong những trụ cột quan trọng. 100% cơ sở giáo dục có trang thông tin điện tử, đồng thời tăng cường truyền thông qua mạng xã hội. Phòng học sinh sinh viên Sở Giáo dục-Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh duy trì hoạt động mạnh trên Facebook và YouTube nhằm lan tỏa thông điệp về văn hóa ứng xử, lối sống đẹp và các hoạt động văn nghệ, thể thao trong trường học.

Nhiều trường xây dựng thư viện mở, thư viện số; một số đơn vị tiên phong cung cấp tài nguyên điện tử. Tiêu biểu, Trường trung học phổ thông Nguyễn Hiền đã đưa vào sử dụng 685 đầu sách ebook, giúp học sinh tiếp cận thuận tiện với văn hóa đọc trong xu thế số hóa. Các tiết học tại thư viện, phòng chiếu tư liệu, không gian văn hóa được kết hợp trình chiếu, phim tài liệu và infographic, tăng tính trực quan, hấp dẫn.

Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong đổi mới giáo dục với định hướng chiến lược giai đoạn 2026-2035: tập trung phát triển văn hóa ứng xử số và bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng; xây dựng Bộ chỉ số văn hóa học đường; đẩy mạnh chăm sóc sức khỏe tinh thần học sinh và giáo viên; xây dựng môi trường giáo dục nhân văn, hiện đại và hội nhập.

Những kết quả đạt được đã đặt nền móng vững chắc cho một môi trường học đường an toàn, nhân văn và hiện đại. Với việc không ngừng củng cố, hoàn thiện các mô hình đang triển khai hiệu quả, đồng thời mạnh dạn đổi mới sáng tạo trong mọi hoạt động giáo dục, Thành phố Hồ Chí Minh kỳ vọng sẽ giúp mỗi học sinh phát triển toàn diện, trở thành những công dân tử tế, năng động, giàu trách nhiệm và tràn đầy sáng tạo, xứng đáng là thế hệ tương lai của thành phố mang tên Bác.

Xem thêm