Nâng cao năng lực - Trụ cột của hợp tác toàn cầu trong phòng, chống tội phạm mạng

Sự kiện do Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Việt Nam, Chính phủ Hoàng gia Campuchia, Văn phòng Liên hợp quốc về phòng, chống ma túy và tội phạm (UNODC), Hội đồng châu Âu (CoE), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) đồng chủ trì. Tham dự có đại diện các cơ quan tư pháp, công an, viện kiểm sát, công tố của nhiều quốc gia, cùng các tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân và chuyên gia về an ninh mạng đến từ nhiều châu lục.

Phát biểu khai mạc, đồng chí Nguyễn Quang Dũng, Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, đại diện nước chủ nhà Việt Nam, nhấn mạnh ý nghĩa lịch sử của Công ước Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm mạng là văn kiện quốc tế toàn diện đầu tiên điều chỉnh các hoạt động phòng ngừa, điều tra, truy tố và xét xử loại tội phạm xuyên quốc gia này.

Đồng chí khẳng định, Việt Nam luôn coi trọng việc tăng cường hợp tác quốc tế, nâng cao năng lực thể chế, kỹ thuật và nhân lực nhằm ứng phó hiệu quả với tội phạm mạng - loại tội phạm có tính ẩn danh, phạm vi toàn cầu và tốc độ phát triển nhanh nhất hiện nay.

Đồng chí nhấn mạnh, Việt Nam đang từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật, củng cố năng lực kỹ thuật và nâng cao nhận thức của cộng đồng về an ninh mạng, đồng thời sẵn sàng hợp tác với các nước, các tổ chức quốc tế trong triển khai Công ước, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau trong đấu tranh chống tội phạm công nghệ cao, góp phần xây dựng một không gian mạng an toàn, tin cậy và nhân văn.

Với vai trò điều phối sự kiện, ông Gianluca Esposito, Giám đốc điều hành Hội đồng châu Âu, đánh giá cao cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thực thi Công ước và đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng khung hợp tác quốc tế.

Ông Esposito cho rằng, an ninh mạng là thách thức toàn cầu, không một quốc gia nào có thể tự mình ứng phó nếu thiếu sự liên kết và chia sẻ thông tin. “Tội phạm mạng không biên giới, có thể tấn công từ bất kỳ nơi đâu và ảnh hưởng tới mọi người dân”, ông nói, đồng thời kêu gọi các nước xây dựng kế hoạch điều tra thống nhất, hoàn thiện chính sách pháp luật và tăng cường đào tạo cho đội ngũ thực thi pháp luật cũng như người dân.

Đại diện Campuchia, Phó Thủ tướng Sok Chenda Sophea, cho rằng một trong những giá trị quan trọng nhất của Công ước là nâng cao năng lực cho các quốc gia thành viên. Ông nhấn mạnh, trong bối cảnh công nghệ thay đổi từng ngày, các quốc gia cần có công cụ chung, ngôn ngữ kỹ thuật chung và kiến thức được cập nhật liên tục. “Tội phạm mạng luôn đi trước một bước, do đó, muốn bảo vệ xã hội, chúng ta phải không ngừng học hỏi và phát triển năng lực để đi trước tội phạm”, ông nói.

Phó Thủ tướng Sok Chenda Sophea cho biết, Campuchia đang trong quá trình xây dựng Luật An ninh mạng, Luật Phòng, chống tội phạm mạng và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, đồng thời khẳng định Chính phủ Campuchia đánh giá cao Công ước và cam kết sẽ chuyển hóa các nội dung của Công ước thành hành động cụ thể, tăng cường hợp tác khu vực và quốc tế để hiện thực hóa các mục tiêu chung về an ninh mạng.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Thiếu tướng Christophe Husson, Chỉ huy Bộ phận Không gian mạng thuộc Bộ Nội vụ Pháp, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng chiến lược hiện thực hóa cam kết quốc tế, coi đây là bước đi cần thiết để đối phó hiệu quả với những nguy cơ mới. Ông cho biết, hằng năm, Pháp đều tiến hành đánh giá và kiểm tra nguy cơ an ninh mạng trên phạm vi toàn quốc, qua đó kịp thời cập nhật quy định, phương thức điều tra và phối hợp ứng phó.

Theo Thiếu tướng Husson, tội phạm mạng đang trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với mọi lĩnh vực đời sống, từ hệ thống hành chính, y tế, ngân hàng đến dữ liệu cá nhân của người dân. Nhiều vụ tấn công gây thiệt hại nghiêm trọng, đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực và phối hợp giữa các bên liên quan.

Ông nhấn mạnh, Pháp thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo, diễn tập chung giữa cơ quan công quyền, công tố viên và lực lượng thực thi pháp luật, đồng thời kêu gọi các nước chia sẻ thông tin, sáng kiến và khung pháp lý, bởi “nếu không có nền tảng chung, kết quả hợp tác sẽ bị hạn chế”.

Ông Gianluca Esposito - Trưởng Trung tâm Khu vực về phòng, chống tội phạm mạng tại Doha (thuộc Văn phòng Liên hợp quốc về ma túy và tội phạm - UNODC) cho biết, UNODC đang triển khai kế hoạch hỗ trợ các quốc gia ứng phó với những mối đe dọa an ninh mạng và các hình thức tội phạm mới nổi. Ông nhấn mạnh, cũng như Liên minh châu Âu, UNODC phải đối mặt với nhiều thách thức khi đảm nhận trách nhiệm lớn trong việc hỗ trợ các quốc gia thành viên tăng cường năng lực.

Theo ông Esposito, để đấu tranh hiệu quả với tội phạm mạng, các quốc gia cần có nền tảng chung về pháp lý, kỹ thuật và nguồn nhân lực, song việc đáp ứng đồng bộ giữa các nước thành viên Liên hợp quốc vẫn còn nhiều khó khăn. Cách đây hơn một thập kỷ, Liên hợp quốc đã giao phó UNODC nhiệm vụ hỗ trợ và nâng cao năng lực cho các quốc gia, tuy nhiên đến nay, Công ước Hà Nội mới cụ thể hóa rõ hơn các quy định này, đề cao việc chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức và tăng cường trách nhiệm thực thi. Ông cũng cho rằng, để hiện thực hóa những cam kết đó, cần có nguồn lực tương xứng về tài chính, nhân lực và cơ chế hỗ trợ lâu dài.

Đại diện Nhật Bản, ông Kobayashi Yosuke, Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA Việt Nam), khẳng định JICA sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam và các quốc gia trong khu vực thông qua các chương trình nâng cao năng lực cho Kiểm sát viên, Thẩm phán và Luật sư, hướng tới mục tiêu “Không quốc gia nào bị bỏ lại phía sau” trong cuộc chiến chống tội phạm mạng toàn cầu.

Các đại biểu tham dự thống nhất rằng, để hiện thực hóa Công ước Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm mạng, các quốc gia cần tăng cường cam kết chính trị, hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng cơ chế phối hợp nhanh giữa các cơ quan thực thi pháp luật, và đặc biệt xác định nâng cao năng lực là trụ cột thiết yếu, với thông điệp: Tăng cường năng lực cho một quốc gia là góp phần bảo vệ cho tất cả các quốc gia khác.