Ngày 9/9, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam (VCCA) đã chính thức họp báo công bố khởi động Chương trình xét tặng các danh hiệu văn hóa ẩm thực Việt Nam – một hoạt động có ý nghĩa đặc biệt, nhằm tôn vinh và ghi nhận những cá nhân tiêu biểu đã có nhiều cống hiến trong việc gìn giữ, phát huy và sáng tạo giá trị ẩm thực truyền thống.
Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam (VCCA) được thành lập theo Quyết định 1366/QĐ-BNV của Bộ Nội vụ, là hiệp hội cấp quốc gia trực thuộc sự quản lý nhà nước của Bộ Nội vụ và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Trong nhiều năm qua, hiệp hội đã khẳng định vai trò tiên phong trong công tác bảo tồn và phát triển ẩm thực Việt Nam thông qua các hoạt động nghiên cứu, sưu tầm, xuất bản, tổ chức sự kiện, đào tạo, xúc tiến thương mại và quảng bá quốc tế.
Tại sự kiện, Ban Tổ chức đã thông tin hạng mục quan trọng nhất chính là “Nghệ nhân văn hóa ẩm thực Việt Nam” sẽ được xét chọn ở ba cấp độ: Nghệ nhân văn hóa ẩm thực Việt Nam, Nghệ nhân tinh hoa văn hóa ẩm thực Việt Nam và Nghệ nhân quốc gia văn hóa ẩm thực Việt Nam. Đây là những danh hiệu nghề nghiệp mang tính chính thống và uy tín, được trao cho những cá nhân thực sự có đóng góp nổi bật trong lĩnh vực ẩm thực, đáp ứng các tiêu chí về tài năng, cống hiến, ảnh hưởng xã hội và tinh thần gìn giữ di sản văn hóa.
Ngoài ra, chương trình cũng sẽ xét tặng vinh danh 2 hạng mục nữa là Đại sứ văn hóa ẩm thực Việt Nam và Nhà nghiên cứu văn hóa ẩm thực Việt Nam. Trong đó, Đại sứ văn hóa ẩm thực Việt Nam là cá nhân được công nhận có đóng góp đặc biệt trong việc gìn giữ, phát huy, quảng bá giá trị ẩm thực Việt Nam trong nước và quốc tế. Họ là những người có uy tín chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và ảnh hưởng tích cực, góp phần làm lan tỏa văn hóa ẩm thực như một phần của bản sắc dân tộc và sức mạnh mềm của quốc gia. Còn nhà nghiên cứu văn hóa ẩm thực Việt Nam là những cá nhân hoạt động chuyên sâu trong lĩnh vực nghiên cứu, khảo cứu, phân tích và truyền bá giá trị văn hóa của ẩm thực Việt Nam và thế giới với tư duy học thuật và phương pháp luận liên ngành.
Chương trình sẽ chia làm hai đợt, trong đó, đợt 1 kéo dài từ tháng 8 đến hết tháng 11/2025 dành cho quy trình xét tặng danh hiệu Nghệ nhân văn hóa ẩm thực Việt Nam. Đợt 2 sẽ triển khai từ tháng 11/2025, dành cho các danh hiệu: nhà Nghiên cứu văn hóa ẩm thực Việt Nam và Đại sứ văn hóa ẩm thực Việt Nam.
Cũng theo Ban tổ chức, điểm nhấn quan trọng là quá trình xét chọn được Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam cam kết hoàn toàn minh bạch, phi lợi nhuận và phi thương mại. Các ứng viên hoặc đơn vị đề cử không phải nộp bất kỳ khoản phí nào trong toàn bộ quy trình. Hồ sơ sẽ được thẩm định bởi Hội đồng chuyên môn gồm các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nghệ nhân đầu ngành và đại diện các cơ quan báo chí và quản lý văn hóa.
Phát biểu về ý nghĩa của chương trình, ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch hiệp hội khẳng định: “Việc vinh danh các danh hiệu văn hóa ẩm thực không chỉ là sự tri ân đối với những người đã dành cả đời cho bếp lửa quê hương mà còn là bước đi chiến lược để khẳng định thương hiệu ẩm thực Việt Nam. Đây là nguồn động lực mạnh mẽ để đưa tinh hoa ẩm thực của chúng ta ra thế giới, song hành cùng mục tiêu đưa Việt Nam trở thành điểm đến hàng đầu về văn hóa và du lịch ẩm thực”.
Theo Chủ tịch hiệp hội Nguyễn Quốc Kỳ, chương trình xét tặng sẽ không chỉ dừng lại ở việc trao danh hiệu mà còn là cơ sở để xây dựng hệ thống dữ liệu về nghệ nhân, chuyên gia, nhà nghiên cứu ẩm thực, thúc đẩy hoạt động đào tạo, truyền nghề cho thế hệ trẻ và tạo điều kiện để nghệ nhân có thêm cơ hội tham gia vào các sự kiện ẩm thực quốc gia và quốc tế.
Ông Nguyễn Quốc Kỳ bày tỏ tin tưởng việc tổ chức thường niên xét tặng các danh hiệu văn hóa ẩm thực Việt Nam sẽ dần hình thành một truyền thống vinh danh, góp phần đưa nghề ẩm thực ngang tầm với các loại hình nghề nghiệp nghệ thuật khác trong đời sống văn hóa dân tộc. Đây cũng là bước chuẩn bị quan trọng để tiến tới xây dựng Giải thưởng Ẩm thực Quốc gia nhằm nâng tầm vị thế của Việt Nam trên bản đồ ẩm thực thế giới.
Thời gian tiếp nhận hồ sơ, lấy ý kiến cộng đồng, thẩm định và chấm điểm kéo dài từ 10/8 đến 30/10/2025. Lễ vinh danh nghệ nhân văn hóa ẩm thực Việt Nam dự kiến sẽ được tổ chức trong tháng 11/2025.
