Khát vọng độc lập, tự do và những bài học cho thế hệ trẻ

Những ngày này, khi Quốc khánh 2/9 đang đến gần, cũng là lúc những giá trị vượt thời đại của bản Tuyên ngôn Độc lập lại được nhắc nhớ. Và đó cũng là một trong những chủ đề nổi bật của phiên tọa đàm “Thế hệ trẻ với khát vọng độc lập, tự do của cha ông”, diễn ra đúng 28/8, ngày Bắc viết bản tuyên ngôn, trong khuôn khổ Triển lãm 95 năm cờ Đảng soi đường, tại Triển lãm thành tựu đất nước.

Chia sẻ thông tin về bản tuyên ngôn, PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương cho biết: đó là một bản tuyên ngôn được viết khi Bác mới lần đầu tiên đặt chân tới Hà Nội, trong một không khí hào hùng nhưng cũng rất khó khăn. Nạn đói năm 1945 khiến cho khoảng 2 triệu người chết, trong khi dân số Việt Nam chỉ 20 triệu người. Và giặc Pháp đang lăm le trở lại.

Trước khi viết Tuyên ngôn Độc lập, Bác đã nghiên cứu khá kỹ tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của nước Pháp và cả tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ. Từ đó, Bác đưa vào bản Tuyên ngôn Độc lập của đất nước những giá trị của nhân loại, được thể hiện trong những bản tuyên ngôn đó, là quyền được sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc, và quyền được độc lập đối với các dân tộc. Đó là những cơ sở pháp lý mạnh và chặt chẽ, bên cạnh những giá trị về lịch sử, văn hóa và nhân văn của bản tuyên ngôn.

“Trong một thời gian rất ngắn, mà viết một văn kiện như thế, hoàn toàn không dễ. Phải là trí tuệ Hồ Chí Minh. So sánh với tuyên ngôn của nhiều nước, tôi thấy bản tuyên ngôn của chúng ta là một bản tuyên ngôn đầy kiêu hãnh, tự hào”, PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ nhấn mạnh.

Bổ sung thông tin về bản Tuyên ngôn Độc lập, PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà cho biết: Bác Hồ đã đề nghị cơ quan OSS của Mỹ (tiền thân của CIA) cung cấp toàn văn bản tuyên ngôn độc lập Mỹ vào cuối tháng 5/1945. Tuy nhiên, nếu như tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ viết: “Tất cả mọi người đàn ông sinh ra đều có quyền bình đẳng…”, thì Bác bỏ hai chữ “đàn ông” để thể hiện tinh thần bình đẳng giới. Và trong khi các bản tuyên ngôn của Pháp, của Mỹ nhắc đến quyền tự do, quyền bình đẳng, quyền mưu cầu hạnh phúc của mỗi con người, thì Bác đã suy rộng ra thành những quyền thiêng liêng của mỗi dân tộc. Đó là những đóng góp mang tầm thời đại của chủ tịch Hồ Chí Minh, trong bản Tuyên ngôn Độc lập.

“Bác viết Tuyên ngôn Độc lập trong khoảng 2 ngày. Nhưng tôi cho rằng Bác đã suy nghĩ về bản Tuyên ngôn Độc lập của đất nước hàng chục năm, từ những năm ở Pháp, ở Mỹ và ở Liên xô nữa”, PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà nói thêm.

Cùng với ý nghĩa của bản Tuyên ngôn Độc lập, lịch sử tìm kiếm con đường cứu nước cũng là nội dung được đặc biệt quan tâm tại buổi tọa đàm. Với thất bại của những chí sĩ đi trước, PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ khẳng định: đó là sự thất bại khi không có một chính đảng đủ sức gánh vác trọng trách giải phóng dân tộc. Và với hành trình tìm kiếm con đường cứu nước của Bác, ông Kỷ nhấn mạnh: Bước ngoặt là tháng 7/1920, khi Bác lần đầu tiên tiếp xúc với bản sơ thảo lần thứ nhất Luận cương của Lê Nin về vấn đề dân tộc và thuộc địa, đăng trên báo L'Humanité của Pháp.

“Có thể nói công cuộc tìm đường của Bác, đến đây đã tìm được con đường đi, tìm được một lý luận của giai cấp công nhân và phong trào vô sản trên thế giới, để giành độc lập dân tộc. Từ đó, Bác tiếp tục đi khắp nơi để tiếp tục con đường đấu tranh, và tới năm 1930, Bác đã tiến hành hợp nhất ba tổ chức cộng sản trong nước, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam”, ông Kỷ nhấn mạnh.

Lắng nghe những trang sử giải phóng dân tộc hào hùng, gắn với Bác Hồ và Đảng Cộng sản, khán giả buổi tọa đàm, hầu hết là giới trẻ, đặc biệt quan tâm tới vai trò của thanh niên trong thời điểm đó. Hoa hậu Việt Nam Hà Trúc Linh đặt câu hỏi: Những người trẻ tuổi đóng vai trò như thế nào trong những ngày tháng Cách mạng Việt Nam còn non trẻ. Trong khi đó, á hậu Vân Nhi (Á hậu 2 cuộc thi Hoa hậu Việt Nam) đặt câu hỏi: Người trẻ chúng cháu có thể rút ra bài học gì từ câu chuyện lịch sử này?

Trả lời những câu hỏi này, PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà cho biết: lớp chiến sĩ Cách mạng đầu tiên hầu như toàn là người trẻ. Đồng chí Trần Phú làm Tổng Bí thư từ khi mới 26 tuổi. Đồng chí Lê Hồng Phong làm Tổng Bí thư từ khi mới 33 tuổi. Đồng chí Hà Huy Tập làm Tổng Bí thư khi mới 30 tuổi. Hay như đồng chí Võ Nguyên Giáp, trở thành đại tướng khi mới 36 tuổi. Điều này cho thấy: trong cách mạng, những người trẻ tuổi đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp chung của đất nước. Và đó cũng là những tấm gương, những bài học cho thế hệ trẻ hôm nay.

Tiếp lời PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà, PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ nói: “Bây giờ, người ta nói nhiều tới chủ nghĩa thực dân về công nghệ, chủ nghĩa thực dân về số. Tức là nó có thể dẫn dắt dư luận, có thể mê hoặc người trẻ. Và có thể dùng công nghệ để lèo lái cả một quốc gia đi lệch đường, chệch ra khỏi giá trị nhân văn của xã hội tiến bộ. Hậu quả vô cùng lớn. Chúng ta đang hướng tới kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, như đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm nói, kỷ nguyên mà tôi cho rằng những người trẻ là rất quan trọng. Thế hệ chúng tôi rất trông chờ thế hệ trẻ phấn đấu để vươn lên, để xây dựng tổ quốc”.

Buổi tọa đàm mở ra bằng những dấu mốc đáng tự hào trong hành trình giành độc lập dân tộc, và kết thúc với sự trông chờ thế hệ trẻ tiếp bước xây dựng tổ quốc trong kỷ nguyên số, kỷ nguyên tri thức. Trao đổi với phóng viên Báo Nhân Dân, hoa hậu Hà Trúc Linh chia sẻ: “Buổi tọa đàm, với nhiều thông tin lịch sử sinh động và những kiến giải sâu sắc của các diễn giả , đã bổ sung cho những người trẻ chúng em những hành trang quý báu để tiến bước. Qua đây, chúng em nhận thức rõ hơn những nhiệm vụ của cá nhân, để có thể cụ thể hóa thành hành động, đóng góp nhiều hơn, với cộng đồng, với xã hội, với đất nước".