Giữ lợi thế cho ngành cà-phê Việt Nam

Theo Chủ tịch Hiệp hội Cà-phê-Ca cao Việt Nam Nguyễn Nam Hải, niên vụ 2024-2025, giá cà-phê xuất khẩu cao nhất từ trước đến nay, có thời điểm lên tới 5.850 USD/tấn. Tính đến hết tháng 9/2025, giá bình quân xuất khẩu cà-phê ước đạt 5.658 USD/tấn, tăng 45,3% so với cùng kỳ, đưa kim ngạch lên mức kỷ lục. Số liệu của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cũng cho thấy, trong 8 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cà-phê Việt Nam tăng trưởng ở hầu hết chủng loại.

Trong đó, xuất khẩu cà-phê Robusta giữ vai trò chủ lực, đạt 949,6 nghìn tấn, trị giá 4,91 tỷ USD, tăng 5,8% về lượng và tăng mạnh 57,3% về trị giá. Xuất khẩu cà-phê Arabica cũng tăng trưởng mạnh với 60,5 nghìn tấn, trị giá 401,3 triệu USD, tăng 13,2% về lượng và tăng 120,3% về trị giá. Đặc biệt, xuất khẩu cà-phê chế biến đã trở thành động lực tăng trưởng mới, đạt 1,18 tỷ USD, tăng 63,5% so với cùng kỳ. Trước nhu cầu gia tăng đáng kể phân khúc cà-phê chế biến, để duy trì lợi thế cạnh tranh một cách bền vững, ngành cà-phê Việt Nam cần nhanh chóng nâng cao năng lực chế biến, chuẩn hóa chất lượng và xây dựng thương hiệu quốc gia.

Cụ thể tại Mỹ, Việt Nam đang là quốc gia cung cấp cà-phê đứng thứ 4 trong 7 tháng đầu năm, đạt 70,6 nghìn tấn, trị giá 412,4 triệu USD, giảm 12,7% về lượng nhưng tăng 49% về trị giá so với cùng kỳ. Theo Hiệp hội Cà-phê quốc gia Mỹ, nhu cầu cà-phê tại Mỹ duy trì ở mức cao và ổn định, 66% người trưởng thành uống cà-phê mỗi ngày, bình quân 3 tách/người.

Xu hướng tiêu dùng tập trung vào cà-phê chế biến sâu, cà-phê đặc sản, cà-phê nguyên bản (espresso) và pha chế tại nhà. Trong bối cảnh Mỹ áp thuế 50% lên cà-phê Brazil cùng với thời tiết khô hạn đã đẩy giá cà-phê Arabica tăng mạnh, khiến các công ty rang xay buộc phải điều chỉnh bằng cách tăng nhập khẩu cà-phê Robusta, đa dạng hóa nguồn cung sang Colombia, Trung Mỹ, Việt Nam. Do đó, đây chính là thời điểm thuận lợi để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu cà-phê sang Mỹ, nhất là phân khúc chế biến.

Tuy nhiên, cũng có những thị trường gần nhưng xuất khẩu cà-phê Việt Nam lại giảm cả về trị giá và sản lượng, như tại Thái Lan. 7 tháng đầu năm, dù là nhà cung cấp cà-phê lớn thứ hai cho Thái Lan, Việt Nam cũng chỉ đạt 5,63 nghìn tấn, trị giá 30,14 triệu USD, giảm 76,1% về lượng và giảm 63,1% về trị giá so với cùng kỳ. Thị phần cà-phê của Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu của Thái Lan giảm mạnh, từ mức 67,11% trong 7 tháng đầu năm 2024 xuống 25,9% trong 7 tháng đầu năm nay. Nguyên nhân là các doanh nghiệp Việt Nam chưa có sự chuyển hướng nhanh nhạy và hiệu quả sang sản phẩm chế biến, trong khi nhu cầu về các loại mặt hàng này tăng trưởng mạnh tại Thái Lan.

Cùng với chế biến, để duy trì đà tăng trưởng và lợi thế bền vững trên thị trường toàn cầu, cà-phê Việt Nam cần được chuẩn hóa ngay từ khâu sản xuất để từng bước xây dựng thương hiệu riêng. Ông Ngô Quốc Vũ, Phó Trưởng phòng Phát triển nông nghiệp bền vững Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu 2-9 Đắk Lắk (Simexco Daklak) cho biết: Hiện nay, 100% vùng nguyên liệu của công ty đã đáp ứng tiêu chuẩn theo Quy định về Chống phá rừng (EUDR), vững vàng xuất khẩu vào thị trường EU.

Công ty đã triển khai bản đồ nông nghiệp số ngành cà-phê bao phủ tới hàng chục nghìn nông hộ; vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc cho từng đơn hàng, cho phép khách hàng truy cập trực tiếp thông tin minh bạch từ vườn cây, đồng thời đẩy mạnh hỗ trợ nông dân sản xuất giảm phát thải nhằm tăng sức cạnh tranh cho cà-phê. Mới đây, công ty đã tổ chức chương trình cấp phát phân bón hữu cơ vi sinh, chung tay vì một nền nông nghiệp giảm thiểu carbon, hỗ trợ 400 hộ nông dân với tổng trị giá 650 triệu đồng. Simexco Daklak không chỉ là đơn vị xuất khẩu mà còn cam kết đồng hành cùng nông dân trong suốt hành trình sản xuất.

Theo dự báo từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), thời gian tới, triển vọng nguồn cung cà-phê được cải thiện rõ rệt, đặc biệt tại Việt Nam và Brazil. Niên vụ 2025-2026, sản lượng cà-phê Việt Nam được dự báo đạt 1,76 triệu tấn, tương đương 29,4 triệu bao loại 60 kg, tăng 6% so với năm 2024. Đây sẽ là vụ thu hoạch lớn nhất kể từ niên vụ 2021-2022, góp phần giảm áp lực thiếu hụt nguồn cung trên thị trường. Do đó, nhiều nhà rang xay và chế biến hiện đang trì hoãn mua vào, chờ giá điều chỉnh cho nên trong ngắn hạn, giá cà-phê thế giới được dự báo giảm. Chính vì vậy, việc tập trung vào sản xuất chất lượng cao, chế biến sâu để giữ giá xuất khẩu là giải pháp căn cơ để ngành cà-phê Việt Nam giữ vững các thị trường mục tiêu trước biến động toàn cầu.