Giảm trừ gia cảnh và bài toán bảo đảm công bằng xã hội

Người nộp thuế hưởng lợi

Mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập cá nhân. Theo đó, mức giảm trừ mới với đối tượng nộp thuế là 15,5 triệu đồng/tháng, với mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng, sau khi giảm trừ các khoản bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp (tăng khoảng 40% so với hiện hành); áp dụng từ kỳ tính thuế 2026.

Việc điều chỉnh này được đánh giá là phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội, đáp ứng mong mỏi của đông đảo người lao động. Chị Hoàng Thị Hà ở phường Hà Đông, thành phố Hà Nội chia sẻ: “Thu nhập hàng tháng của tôi vào khoảng gần 15 triệu đồng. Trong khi giá các mặt hàng thiết yếu như gạo, thịt lợn, rau củ,… vẫn tăng liên tục qua từng năm. Tôi rất phấn khởi với chính sách mới về thuế thu nhập cá nhân. Việc này ít nhiều cũng giúp giảm bớt áp lực tài chính cho gia đình tôi”.

Thực hiện chính sách điều chỉnh thu nhập chịu thuế vào thời điểm này là rất phù hợp. Chính sách này giúp bảo đảm công bằng và chia sẻ khó khăn với người lao động sau nhiều năm chi phí cuộc sống tăng cao nhưng mức giảm trừ vẫn giữ nguyên

Tiến sĩ Tạ Ngọc Hải, nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (Bộ Nội vụ)

Cùng chung suy nghĩ với chị Hà, chị Lê Thị Mỹ Hạnh ở xã Tân Lạc, tỉnh Phú Thọ cho biết: “Theo quy định trước đây, sau khi giảm trừ gia cảnh tôi vẫn phải nộp thuế. Với mức tăng giảm trừ gia cảnh từ năm 2026, lương của tôi chưa đến mức đóng thuế thu nhập cá nhân. Việc áp dụng mức giảm trừ mới cho thấy cơ quan chức năng đã lắng nghe kiến nghị từ nhiều năm nay của người lao động”.

Tiến sĩ Tạ Ngọc Hải, nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (Bộ Nội vụ) phân tích, ước tính từ năm 2026, khoảng 2,18 triệu người không phải nộp thuế. Trước lần điều chỉnh này, mức giảm trừ gia cảnh được thực hiện theo quy định từ năm 2020.

Trong bối cảnh giá cả, chi phí sinh hoạt và thu nhập bình quân đầu người đã tăng mạnh so với thời điểm năm 2020, việc nâng ngưỡng chịu thuế đã đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Đây cũng là vấn đề đã từng nhận được kiến nghị của nhiều đại biểu Quốc hội. “Thực hiện chính sách điều chỉnh thu nhập chịu thuế vào thời điểm này là rất phù hợp. Chính sách này giúp bảo đảm công bằng và chia sẻ khó khăn với người lao động sau nhiều năm chi phí cuộc sống tăng cao nhưng mức giảm trừ vẫn giữ nguyên”, Tiến sĩ Tạ Ngọc Hải nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm trên, nhiều chuyên gia nhìn nhận, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh không chỉ là một biện pháp hỗ trợ an sinh mà còn là cơ sở để từng bước hoàn chỉnh cấu trúc chính sách thuế ở Việt Nam theo hướng bảo đảm sự hài hòa giữa mục tiêu thu ngân sách và phát triển bền vững.

Thực tế cho thấy, chi phí bảo đảm đời sống của người dân liên tục leo thang. Theo số liệu của Cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng năm 2024 tăng khoảng 3,63%; chỉ số này trong 9 tháng đầu năm 2025 tăng khoảng 3,27%. Do đó, việc chậm điều chỉnh mức giảm trừ sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến phần giá trị thực tế mà người lao động được thụ hưởng, đi ngược lại nguyên tắc công bằng của hệ thống thuế thu nhập cá nhân.

Để việc điều chỉnh thực sự có ý nghĩa

Theo tính toán của cơ quan chức năng, thực hiện Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, dự kiến ngân sách Nhà nước sẽ giảm khoảng 21 nghìn tỷ đồng/năm so với mức thu và số lượng người nộp thuế theo quy định cũ. Vì vậy, quy định mới về việc nâng ngưỡng chịu thuế thu nhập cá nhân là một thông điệp nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đến chất lượng cuộc sống thực tế của người lao động.

Nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân từ kỳ tính thuế năm 2026

17/10/2025 13:13

Tiếp cận từ góc nhìn kinh tế vĩ mô, một số chuyên gia cho rằng chính sách điều chỉnh thu nhập chịu thuế sẽ góp phần nâng cao đời sống của người nộp thuế; giải phóng sức mua của khoảng trên 2,18 triệu người, tạo động lực tăng trưởng tiêu dùng trong nước, doanh nghiệp có thêm thị trường. Nói cách khác, chính sách giảm trừ gia cảnh mới sẽ kích thích mức chi tiêu hộ gia đình, tăng tiêu dùng xã hội, góp phần thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Phạm Duyên Minh, chuyên gia tài chính ngân hàng, để việc điều chỉnh nói trên thực sự có ý nghĩa, vấn đề quan trọng hiện nay là cần thực hiện tốt việc kiểm soát chỉ số giá tiêu dùng, bảo đảm mục tiêu Chính phủ đề ra là duy trì chỉ số giá tiêu dùng bình quân ở mức 4,15% cho năm 2025 và 4,5% cho năm 2026.

Trong đó, trọng tâm là kiểm soát lạm phát, ổn định giá cả. Các bộ, ngành, địa phương cần chủ động theo dõi thị trường, cân đối cung cầu và giá cả hàng hóa để có giải pháp ổn định. Đặc biệt với các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, điện, điện, lương thực,… cần có cơ chế điều hành giá ổn định, hạn chế tình trạng “tăng giá dây chuyền” ảnh hưởng đến chi phí sinh hoạt của người lao động.

Bên cạnh đó, cần gắn điều chỉnh thuế với cải cách tiền lương và chính sách an sinh xã hội. Điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của thuế thu nhập là cần thiết, nhưng để bảo đảm công bằng xã hội, chính sách này cần được đặt trong tổng thể cải cách tiền lương và an sinh xã hội.

"Cần điều chỉnh đồng bộ các chính sách tiền lương (mức lương cơ sở, lương tối thiểu vùng), trợ cấp và an sinh xã hội theo hướng bảo đảm công bằng trong phân bổ lợi ích giữa nhóm người có thu nhập chịu thuế và nhóm thu nhập thấp (vốn không nằm trong diện nộp thuế thu nhập) thông qua duy trì chính sách trợ giá, hỗ trợ tiền điện, học phí, bảo hiểm y tế,…", Tiến sĩ Phạm Duyên Minh phân tích thêm.

Về lâu dài, cần xây dựng cơ chế điều chỉnh tự động và minh bạch theo biến động kinh tế. Hiện nay, nhiều quốc gia đã thiết lập cơ chế tự động điều chỉnh ngưỡng giảm trừ thuế theo chỉ số giá tiêu dùng nhằm tránh tình trạng “đánh thuế vào lạm phát”.

Việt Nam có thể nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm từ mô hình này theo hướng điều chỉnh linh hoạt ngưỡng chịu thuế phù hợp với mức tăng chỉ số giá tiêu dùng hằng năm. Làm được như vậy sẽ vừa giúp chính sách thuế theo kịp biến động giá cả, vừa củng cố niềm tin của người dân vào sự công bằng và minh bạch của hệ thống thuế Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.

Theo Luật sư Hoàng Thị Oanh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), một điểm quan trọng khác là cần tiếp tục nâng cao truyền thông chính sách, tạo đồng thuận cao trong xã hội. Cơ quan quản lý các cấp cần đẩy mạnh công tác truyền thông chính sách thuế bảo đảm minh bạch, dễ hiểu, có ví dụ thực tế. Việc người dân hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ và tác động của điều chỉnh giảm trừ gia cảnh sẽ góp phần tăng tính tuân thủ tự nguyện, đồng thời tạo sự đồng thuận xã hội đối với các chủ trương của Nhà nước.

Phát huy vai trò của các cơ quan quản lý cùng những giải pháp đồng bộ là cơ sở để vừa nâng cao chất lượng cuộc sống thực tế của người lao động, vừa bảo đảm công bằng, hợp lý và góp phần thúc đẩy tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế; từng bước hiện thực hóa những giá trị nhân văn trong chủ trương của Nhà nước về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.