Nằm bên bờ biển Hoàng Hải, miền trung tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, thành phố Diêm Thành với diện tích rộng 17.700km2 có hệ sinh thái đa dạng từ đất ngập nước, biển và rừng, trong đó diện tích đất ngập nước là 769.600ha, chiếm 27,2% của tỉnh Giang Tô, vì vậy Diêm Thành được mệnh danh là "vùng đất ngập nước phương Đông". Ngoài ra, thành phố này còn có hai khu bảo tồn tự nhiên quốc gia cho các loài chim quý hiếm và hươu Milu, một di sản thiên nhiên thế giới và được công nhận danh hiệu Vùng đất ngập nước Ramsar.
Khôi phục hệ sinh thái đất ngập nước ven biển
Trong quá trình phát triển kinh tế, đứng trước nhu cầu cao về mặt bằng đất phục vụ sản xuất, nhưng Diêm Thành với tầm nhìn dài hạn hướng tới tương lai đã quyết tâm khôi phục hệ sinh thái và bảo tồn khu vực đất ngập nước ven biển, điều này không chỉ góp phần thúc đẩy thành phố phát triển xanh bền vững, mà còn đóng góp quan trọng vào việc bảo vệ tính đa dạng sinh học toàn cầu.
Là địa phương đầu tiên của Trung Quốc sở hữu di sản thiên nhiên thế giới về đất ngập nước ven biển, Diêm Thành luôn đặt trọng tâm là bảo tồn nguyên vẹn đất ngập nước; hoàn thiện hệ thống bảo vệ, quản lý đất ngập nước; bảo vệ khu dừng chân của các loài chim di trú quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng; củng cố hạ tầng sinh thái cho phát triển xanh trên cơ sở phát triển bền vững đất ngập nước.
Từ năm 2022, Diêm Thành đã áp dụng các giải pháp dựa vào thiên nhiên (NbS) ở các khu vực ven biển; triển khai toàn diện công trình khôi phục môi trường sinh thái ở khu dừng chân cho các loài chim di trú.
Từ cải tạo các công trình đê biển, nâng cấp đường bờ biển, khôi phục hệ sinh thái đất ngập nước, đến xây dựng thí điểm đảo sinh thái ở cửa sông, lòng hồ, mở rộng vùng đệm an toàn sinh thái..., việc triển khai những chương trình này đã góp phần phục hồi, nâng cao chất lượng và duy trì tính đa dạng sinh học của hệ sinh thái của khu dừng chân cho các loài chim di trú quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng.
Kết quả, Diêm Thành đã khôi phục được hệ sinh thái của khu vực đất ngập nước rộng 2.140ha, trong đó thu hồi hơn 1.128ha mặt bằng vốn phục vụ nghề cá để khôi phục hệ thống đất ngập nước; tỷ lệ bao phủ thực vật tăng từ 4% lên 58%; số lượng các loại chim tăng từ khoảng 40.000 lên hơn 60.000 con; giảm phát thải hơn 16.000 tấn CO2; chất lượng hệ sinh thái được cải thiện rõ rệt.
Diêm Thành là địa phương duy nhất của tỉnh Giang Tô được bình chọn là hình mẫu về khôi phục và bảo vệ môi trường sinh thái ven biển năm 2025 của Trung Quốc.
Phát triển quần thể động vật quý hiếm
Trên cơ sở quán triệt nguyên tắc ưu tiên sinh thái và phát triển xanh, đồng thời bảo tồn hệ sinh thái đất ngập nước, bảo vệ tính đa dạng sinh học, Diêm Thành đã tìm ra con đường phát triển phù hợp với thực tiễn địa phương, đồng thời cũng trở thành hình mẫu tham khảo cho sự phát triển bền vững của vùng đất ngập nước thế giới.
Khu đất ngập nước Điều Tử Nê và khu dừng chân cho các loài chim di trú ở vùng thủy triều rộng hơn 48ha sát biển là khu vực mà thành phố Diêm Thành cam kết triển khai công tác phục hồi và bảo vệ môi trường sinh thái sau khi Điểm dừng chân cho các loài chim di trú Hoàng (Bột) Hải giai đoạn 1 được công nhận là di sản thiên nhiên thế giới.
Khu vực rộng hơn 48ha này là hình mẫu quốc tế về bảo vệ tính đa dạng sinh học sau khi áp dụng nhiều biện pháp khôi phục môi trường sinh thái tự nhiên với việc hạn chế tối đa các công trình nhân tạo.
Những năm gần đây, nhờ hiệu quả của mô hình khôi phục sinh thái đất ngập nước, số lượng chủng loại các loài chim ở Điều Tử Nê đã tăng từ 401 loài lên 414 loài, trở thành thiên đường cho các loài chim, đồng thời mỗi năm thu hút hơn 300.000 lượt người đến quan sát, nghiên cứu về các loại chim và điểm tăng trưởng kinh tế xanh mới.
Trên cơ sở thành công này, Diêm Thành tiếp tục mở rộng không gian sinh thái. Khu đất ngập nước Điều Tử Nê triển khai mô hình "chim thú cùng sinh sống", thông qua kiểm soát môi trường sinh thái một cách khoa học, xử lý thỏa đáng mối quan hệ cạnh tranh sinh tồn giữa loài mòng biển và hươu Milu.
Dự án nông nghiệp sinh thái kết hợp với khôi phục đất ngập nước ở quận Đại Phong đã làm thay đổi hành vi từ cạnh tranh giữa hoạt động sản xuất của con người và tìm kiếm nguồn thức ăn của các loài chim sang con người chia sẻ nguồn thức ăn cho các loài chim. Hoặc nhiều dự án khác như cải tạo sinh cảnh, dẫn nước ngọt, xử lý cỏ biển ngoại lai, đã từng bước khôi phục môi trường sinh thái ở vùng đất ngập nước trước kia.
Năm 1986, 39 cá thể hươu Milu-một loài hươu đặc hữu đã biến mất hoàn toàn ngoài tự nhiên ở Trung Quốc, từ nước Anh đã được nhập về thành phố Đại Phong. Sau 39 năm nuôi dưỡng và gây đàn, khu bảo tồn quốc gia hươu Milu ở thành phố Đại Phong đã phát triển lên 8.502 con, với tốc độ sinh sản, tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng bình quân năm đứng đầu thế giới.
Bên cạnh đó, khu bảo tồn cũng đã chuyển giao hơn 400 cá thể hươu Milu cho 25 tỉnh, khu tự trị trong nước như Hồ Nam, Ninh Hạ, Nội Mông... để mở rộng không gian sinh sống của loại động vật quý hiếm này. Khu bảo tồn tự nhiên hươu Milu Đại Phong đã trở thành khu bảo tồn và ngân hàng gen hươu Milu lớn nhất thế giới.
Ngoài hươu Milu, công tác bảo tồn sếu đầu đỏ cũng đạt được nhiều kết quả tích cực. Khu bảo tồn tự nhiên quốc gia các loại chim quý hiếm ở vùng đất ngập nước Diêm Thành là khu vực nghỉ tránh đông lớn nhất thế giới của sếu đầu đỏ. Tính đến giữa tháng 9, đã có 11 cá thể sếu đầu đỏ con chào đời ngoài tự nhiên tại khu bảo tồn trong năm 2025 và đây là năm thứ chín khu bảo tồn phát hiện sếu đầu đỏ đẻ trứng ngoài tự nhiên hoang dã.
Ngoài ra, khu bảo tồn còn áp dụng mô hình nuôi ấp nhân tạo để giúp tăng nhanh số lượng sếu đầu đỏ, đến nay quy mô đàn sếu đầu đỏ do khu bảo tồn nuôi ấp và thả về môi trường tự nhiên đã lên đến 300 con, đặc biệt là đã phát hiện sếu đầu đỏ nuôi ấp tự ghép đôi với sếu đầu đỏ hoang dã ngoài tự nhiên. Điều đó cho thấy công tác khôi phục môi trường sinh thái và bảo vệ các loài động vật đang đi đúng hướng.
Từ khôi phục môi trường sinh thái đất ngập nước và trở thành hình mẫu quốc tế về bảo vệ tính đa dạng sinh học, đến áp dụng phương pháp quản lý sáng tạo để giải quyết vấn đề sinh thái, tiếp đến nhân rộng kinh nghiệm xử lý cỏ ngoại lai ra cả nước; chuyển hóa ưu thế về môi trường thành lợi thế phát triển các ngành nghề xanh, du lịch sinh thái, mỗi thực tiễn thành công ở Diêm Thành đều xoay quanh trọng tâm con người chung sống hài hòa với tự nhiên, vừa xây dựng hành lang an toàn sinh thái cho khu vực đất ngập nước, vừa tạo động lực mạnh mẽ cho chuyển đổi mô hình kinh tế xanh ở khu vực.
Những con số ấn tượng:
- 40 năm qua, số lượng các loài chim ở Diêm Thành đã tăng từ 104 loài lên 447 loài, tăng 3,3 lần, chủng loại các loài chim chiếm gần 1/3 của cả nước.
- Số lượng sếu đầu đỏ ở Diêm Thành khoảng 600 con, chiếm 40% tổng số của cả nước.
- Diêm Thành đã phát triển đàn hươu Milu từ 39 cá thể ban đầu lên 8.502 con, chiếm 80% tổng số hươu Milu của thế giới.
- Diêm Thành cũng đã xử lý 18.409ha cỏ ngoại lai đe dọa đến an ninh sinh thái của vùng đất ngập nước ven biển, lần lượt chiếm 1/5 và 2/3 tổng lượng xử lý cỏ ngoại lai của cả nước và tỉnh Giang Tô.
