Hệ thống tuyến cao tốc bắc-nam phía đông được xem là “xương sống” của mạng lưới giao thông Việt Nam. Việc triển khai mở rộng các đoạn tuyến được đưa ra không chỉ xuất phát từ yêu cầu cấp bách của xã hội mà còn là nghĩa vụ pháp lý không thể trì hoãn.
Dự án cấp thiết, tư nhân sẵn sàng
Tuyến cao tốc bắc-nam phía đông có tổng chiều dài khoảng 2.063km và chiếm 22% tổng chiều dài mạng lưới cao tốc, quy mô từ 6 đến12 làn xe. Đến nay, toàn tuyến đã đưa vào khai thác 1.443km, đang thi công gần 600km (trong đó đến hết năm 2025 hoàn thành 554km, còn lại 43km), toàn tuyến chủ yếu có quy mô 4 làn xe hạn chế.
Hiện nay, một số đoạn tuyến đang được nghiên cứu, triển khai đầu tư theo quy mô cao tốc hoàn chỉnh như Cầu Giẽ-Ninh Bình, Cao Bồ-Mai Sơn, Cam Lộ-La Sơn, La Sơn-Hòa Liên, Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành, Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương-Mỹ Thuận.
Như vậy, trên toàn tuyến , ngoài những đoạn đang được mở rộng, đến hết năm 2025, vẫn còn 1.222km quy mô 4 làn hạn chế, tập trung chủ yếu tại Mai Sơn-Cam Lộ, Quảng Ngãi-Vĩnh Hảo và Mỹ Thuận-Cà Mau.
Theo Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 1/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quyết định số 12/QĐ-TTg ngày 3/1/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, toàn tuyến đường bộ cao tốc bắc-nam phía đông cần được hoàn thiện quy mô theo quy hoạch 6 làn xe trước năm 2030, nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng, bảo đảm đồng bộ hạ tầng, khai thác hiệu quả năng lực tuyến trục xương sống của hệ thống giao thông quốc gia.
Bên cạnh đó, Thông tư số 06/2024/TT-BGTVT ngày 15/11/2024 của Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) về Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 117:2024/BGTVT cũng quy định, đường bộ cao tốc tối thiểu phải có 4 làn xe, có làn dừng xe khẩn cấp được bố trí liên tục (trừ các vị trí qua cầu có khẩu độ nhịp từ 150m trở lên).
Tuy nhiên, việc triển khai mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam phía đông không hề dễ dàng, khi dự án đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức về nguồn lực tài chính (tổng mức đầu tư sơ bộ hơn 152.000 tỷ đồng), các yêu cầu kỹ thuật phức tạp cũng như công tác tổ chức thi công, vận hành. Trong đó, các chuyên gia khuyến cáo việc đầu tư mở rộng cần đặc biệt lưu tâm các vấn đề về bảo đảm an toàn giao thông trong suốt quá trình thi công, xử lý kỹ thuật tại các vị trí tiếp giáp giữa công trình hiện hữu và phần mở rộng, tránh làm ảnh hưởng đến kết cấu hạ tầng đã khai thác.
Trước những thách thức không nhỏ này, trong thời gian qua, một số doanh nghiệp tư nhân ngành giao thông-xây dựng đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu, chủ động đề xuất một số phương án khả thi để tham gia đầu tư mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam theo phương thức PPP, góp phần giảm gánh nặng ngân sách và đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án.
Mới đây, trong văn bản số 5266/BXD/KHCT gửi Chính phủ ngày 18/6/2025 về kết quả nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc bắc-nam theo phương thức PPP, Bộ Xây dựng đề xuất thời điểm triển khai mở rộng nên được cân nhắc sau khi hoàn thành bảo hành của nhà thầu theo các dự án đầu tư công trước đây để tránh phát sinh tranh chấp pháp lý liên quan, hạn chế dư luận hiểu chưa đúng về việc thi công lại các hạng mục vừa hoàn thành.
Lý do trì hoãn có thuyết phục?
Nhận định về đề xuất này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thường Lạng, chuyên gia kinh tế cho rằng, kể cả khi vấn đề kỹ thuật hay bảo hành của các dự án đã hoàn thành có phức tạp, hay nảy sinh tranh chấp pháp lý thì các bên có thể xác định rõ trách nhiệm, cân nhắc lợi ích-thiệt hại để giải quyết, giảm bớt rủi ro pháp lý. “Nếu có chồng chéo lợi ích giữa bảo hành dự án cũ với dự án mới thì các cơ quan chức năng cũng không nên trì hoãn, làm chậm đi cả một dự án mở rộng đường cao tốc nối hai đầu đất nước, đang rất cần thiết được khẩn trương triển khai. Không nên vì cái nhỏ mà làm hỏng cái lớn”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thường Lạng nhấn mạnh.
Ở góc độ doanh nghiệp tư nhân, đại diện một trong các nhà đầu tư đề xuất phương án đầu tư mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam phía đông theo PPP trong thời gian qua cho biết, các vấn đề kỹ thuật của giai đoạn I (nếu có) thì nhà đầu tư hoàn toàn có thể kiểm định được chất lượng các công trình đã hoàn thành, xác định nguyên nhân và trách nhiệm có thuộc về nhà thầu hay cơ quan quản lý đã thực hiện giai đoạn trước hay không. Việc kiểm định này là bước hậu kiểm cần thiết cho quá trình hợp tác PPP, nếu xem phần đầu tư công thuộc về trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước.
“Nhà đầu tư triển khai giai đoạn mở rộng có nghĩa vụ phải tổ chức kiểm định công trình trước khi triển khai thi công và chịu trách nhiệm trong trường hợp những vấn đề kỹ thuật xảy ra do lỗi của mình gây ra hoặc do yêu cầu phải phá dỡ, điều chỉnh để mở rộng”, đại diện doanh nghiệp này khẳng định.
Bởi vậy, thay vì chờ đợi một cách thụ động, từ góc độ cơ quan quản lý, Bộ Xây dựng hoàn toàn có thể chủ động rà soát danh mục dự án đầu tư công đã thực hiện, dự án nào hết thời gian bảo hành thì tiến hành nghiệm thu với nhà thầu, bàn giao lại cho nhà đầu tư để thực hiện mở rộng. Dự án nào chưa hết thời hạn bảo hành, có thể yêu cầu nhà đầu tư mới thiết lập cam kết với nhà thầu cũ để tiếp tục thực hiện nghĩa vụ bảo hành.
“Văn bản của Bộ Xây dựng chỉ nêu những lo ngại về vấn đề pháp lý mà chưa cho thấy tầm nhìn về triển vọng trong tương lai, trong khi nguồn lực kinh tế tư nhân của Việt Nam đã sẵn sàng, cũng rất cần được tạo điều kiện để tham gia đóng góp, phát triển. Nếu chờ đợi thêm 1-2 năm nữa mới triển khai dự án, tôi cho rằng nó vừa kìm hãm tiến độ mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam, đồng thời làm chậm quá trình đưa tinh thần của Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân vào trong cuộc sống”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thường Lạng đánh giá.
Không lâu trước đó, tại văn bản số 1988/BXD-KHTC ngày 14/4/2025 báo cáo Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc bắc-nam theo quy mô hoàn chỉnh bằng hình thức đầu tư công, Bộ Xây dựng đã đưa ra những dẫn chứng về sự cần thiết đầu tư mở rộng ngay tuyến cao tốc bắc-nam phía đông, đồng thời đề xuất tiến độ khởi công dự án vào quý IV/2025.
Thời gian vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần phát biểu, nhấn mạnh tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” để tập trung hoàn thiện thể chế, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước. Việc chậm trễ mở rộng dự án tuyến cao tốc bắc-nam phía đông, trong khi tư nhân đã sẵn sàng vào cuộc và có giải pháp triển khai, không chỉ có nguy cơ làm mất cơ hội phát triển kinh tế-xã hội đất nước, mà còn lãng phí thời gian, nguồn lực và niềm tin của các bên liên quan. Xét cho cùng, đó cũng là có lỗi với sự trông đợi, mong mỏi của nhân dân.
![[Video] Tạm dừng việc ban hành quyết định kiểm tra thuế](https://cdn.nhandan.vn/images/4b52b050b395263d782ea93487a132d065f401cb1ede4e8da7a6ac057359ba89e884bfb63fd2cb1e085f84c94668dbc848b9382a8c3d1e37736b78a1be2bbad7/1750860546402.jpg.webp)
