Từ sản vật quê hương đến kinh tế sáng tạo

Các diễn đàn về khởi nghiệp ngày càng được chú trọng, phong phú hình thức, quy mô và gắn với đặc trưng vùng miền. Mới đây, vòng chung kết cuộc thi Dự án khởi nghiệp Xanh lần thứ 11-2025 do Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) phối hợp Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao tổ chức đã vinh danh 13 dự án xuất sắc nhất trong tổng số 220 bài dự thi. Theo Ban Tổ chức, điểm nổi bật năm nay là các nhóm khởi nghiệp đã biết khai thác, làm mới nguồn lực bản địa để đáp ứng xu hướng tiêu dùng bền vững.

Nhiều dự án chế biến thực phẩm, hóa mỹ phẩm từ nông sản, phụ phẩm nông nghiệp như lúa, ngô, sầu riêng, xơ mướp, bồ kết, lá dứa… hay cải tiến nghề thủ công truyền thống như dệt chiếu, nhuộm chàm, thêu tay, đan nón... được đánh giá cao. Một số mô hình trồng rừng, ươm dược liệu kết hợp du lịch cộng đồng cũng cho thấy cách tiếp cận mới trong khai thác tài nguyên địa phương.

Các sự kiện uy tín thường niên như Techfest Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì), Startup Wheel (Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp - BSSC và Hội Doanh nhân trẻ Thành phố Hồ Chí Minh), hay Dự án khởi nghiệp sáng tạo thanh niên nông thôn (Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh) đã góp phần kết nối doanh nhân, nghệ nhân trẻ với chuyên gia, nhà đầu tư trên khắp cả nước.

Bên cạnh đó là các phiên bản thi khởi nghiệp, phiên chợ khởi nghiệp của địa phương hoặc vùng như Tây Nguyên, Bắc Trung Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long… cũng mở ra cơ hội tiếp cận thị trường và nâng cao năng lực cho nhiều dự án nông nghiệp, văn hóa, du lịch.

Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, phát triển bền vững cùng thương mại điện tử

29/10/2025 20:12

Ngày càng nhiều bạn trẻ khởi nghiệp không chỉ vì lợi nhuận mà còn hướng đến giá trị cộng đồng và môi trường. Tư duy “làm kinh tế từ bản sắc” phản ánh nhận thức và trách nhiệm về phát huy vai trò của tri thức bản địa. Khi khai thác sâu và nâng tầm nông sản, thảo dược, thủ công mỹ nghệ hay trải nghiệm văn hóa, họ vừa tạo sinh kế, vừa góp phần làm phong phú thương hiệu Việt.

Ở nhiều vùng nông thôn hay miền núi, hải đảo, việc khởi nghiệp còn mang ý nghĩa bảo tồn văn hóa, bảo vệ tài nguyên và khơi dậy nội lực.

Tuy vậy, xu hướng khởi nghiệp vẫn gặp không ít trở ngại. Phần lớn dự án còn nhỏ lẻ, thiếu chiến lược dài hạn, có ý tưởng tốt nhưng chưa có kỹ năng quản trị, marketing hay xây dựng chuỗi giá trị. Việc đăng ký sở hữu trí tuệ, truy xuất nguồn gốc và bảo hộ thương hiệu còn hạn chế, khiến sản phẩm khó mở rộng thị trường. Khoảng cách giữa “kể câu chuyện văn hóa” và “bán sản phẩm thương mại” vẫn lớn; nhiều sản phẩm độc đáo nhưng thiếu kênh phân phối, logistics và dịch vụ hậu mãi.

Cũng bởi vậy, đã có những dự án khởi nghiệp tạo tiếng vang, đoạt giải cao, nhưng sau một thời gian vận hành thì hoạt động cầm chừng hoặc buộc phải ngừng lại. Thêm vào đó, việc nghiên cứu, lưu trữ và chuyển giao tri thức bản địa ở nhiều địa phương chưa nghiêm túc, đồng bộ. Khi thiếu nền tảng khoa học và cơ chế bảo hộ, nguồn lực văn hóa dễ bị khai thác tự phát, làm giảm giá trị lâu dài. Hệ sinh thái khởi nghiệp tuy sôi động, nhưng rất cần cơ chế hỗ trợ thực chất. Sau các cuộc thi, nếu chỉ dừng ở tôn vinh ý tưởng mà thiếu hỗ trợ kỹ thuật, vốn và kết nối thị trường, việc khởi nghiệp dễ mang tính phong trào, khó tạo đột phá.

Từ thực tế đó, các giải pháp mang tính hệ thống cần được ưu tiên. Trước hết, nên tăng cường đào tạo kỹ năng quản trị, thương hiệu và ứng dụng công nghệ cho thanh niên, nghệ nhân, chủ cơ sở sản xuất. Các trường đại học, viện nghiên cứu cần làm cầu nối giữa khoa học và thực tiễn, hỗ trợ chuyển giao công nghệ phù hợp đặc thù địa phương.

Bên cạnh đó, cần phát triển các quỹ đầu tư vi mô, tín dụng ưu đãi và tư vấn cho dự án nông nghiệp-văn hóa. Có thể khuyến khích hình thành mạng lưới vườn ươm sáng tạo, liên kết vùng theo ngành hàng chủ lực như dược liệu, du lịch trải nghiệm, sản phẩm OCOP, giúp các dự án trẻ phát triển từ ý tưởng đến thương mại hóa. Bảo hộ tri thức bản địa và chỉ dẫn địa lý cũng cần được chú trọng để đầu tư lâu dài.