Đổi mới mạnh mẽ giáo dục đào tạo, phát triển năng lực toàn diện của học sinh, sinh viên

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm học 2024-2025, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự chỉ đạo sát sao, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách, sự phối hợp có hiệu quả của các ban, bộ, ngành Trung ương, sự lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, sâu sát của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và sự quyết tâm, trách nhiệm của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục các cấp, sự cố gắng, nỗ lực của các em học sinh, sinh viên, toàn ngành giáo dục đã hoàn thành kế hoạch nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm năm học 2024-2025 và đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Trong năm học vừa qua, nhiều tỉnh, thành phố đã được công nhận đạt phổ cập giáo dục tiểu học, trung học cơ sở và xóa mù chữ ở mức cao hơn.

Đến thời điểm tháng 6/2025 (trước sáp nhập), có 100% tỉnh, thành phố duy trì và đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở; 27% tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở mức độ 2 (tăng 4% so với cùng thời điểm năm trước) và 19% tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở mức độ 3 (tăng 6% so với cùng thời điểm năm trước).

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được triển khai đồng bộ ở tất cả các khối lớp từ lớp 1 đến lớp 12 trên phạm vi toàn quốc, hoàn thành chu trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa ở các cấp học.

Các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học mới như dạy học theo chuyên đề, dạy học theo dự án, dạy học tích hợp, giáo dục STEM, hoạt động trải nghiệm sáng tạo... được tổ chức dưới nhiều hình thức.

Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức nghiên cứu, xây dựng Đề án đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành; tham mưu Chính phủ trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết đột phá giáo dục trong đó đưa AI (trí tuệ nhân tạo) trở thành một môn học chính thức trong Chương trình giáo dục phổ thông.

Về giáo dục mũi nhọn: Công tác tuyển chọn, bồi dưỡng học sinh giỏi quốc tế tiếp tục được triển khai hiệu quả, đạt được 33 huy chương các loại bao gồm 12 vàng, 14 bạc, 7 đồng.

Các đội tuyển Olympic quốc tế và khoa học kỹ thuật quốc tế duy trì nhóm 10 quốc gia dẫn đầu trong số 113 quốc gia/vùng lãnh thổ tham dự. Lần đầu dự Olympic Trí tuệ nhân tạo quốc tế, Việt Nam vào nhóm 4 quốc gia có thành tích cao nhất; đội tuyển Olympic Tin học quốc tế thuộc nhóm 8 quốc gia đứng đầu, Olympic Toán thuộc nhóm 9 quốc gia đứng đầu.

Kết quả này khẳng định năng lực và vị thế học sinh Việt Nam trong lĩnh vực khoa học–công nghệ, đồng thời cho thấy hiệu quả của công tác phát hiện, bồi dưỡng nhân tài phục vụ phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Hệ thống cơ sở dữ liệu ngành giáo dục đã cơ bản hoàn thiện với 24,55 triệu hồ sơ kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia. Hệ thống tuyển sinh trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia đã được hoàn thiện ở mức độ “toàn trình”, cho phép 100% thí sinh đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học, cao đẳng hoàn toàn trực tuyến.

Hơn 10 triệu học bạ và hơn 1,5 triệu văn bằng tốt nghiệp THPT đã được số hóa, đồng bộ về Cơ sở dữ liệu tập trung của Bộ và tiến hành kết nối đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia, ví điện tử VNeID. Người học có thể tra cứu được thông tin học bạ và văn bằng trên VNeID. Dự kiến, sau ngày 2/9/2025 người học có thể tra cứu được dữ liệu học bạ số và văn bằng số đã được phát hành trên VNeID.

Năm học 2025-2026, triển khai đại trà học bạ số toàn quốc ở tất cả các bậc học và văn bằng số từ cấp THPT đến sau đại học, đồng thời tiến hành số hóa dữ liệu đối với các văn bằng đã được cấp trước đây.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tiến hành xây dựng và hoàn thiện thể chế để học bạ số, văn bằng số, chứng chỉ trong hệ thống giáo dục quốc dân để thay thế giấy tờ trong các thủ tục hành chính và dịch vụ công trực tuyến.

Bộ đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án để thực hiện mục tiêu bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết và 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính.

Chất lượng giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học chuyển biến tích cực: Công tác đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho người lao động ở những ngành nghề mới, kỹ năng mới được tăng cường. Triển khai thực hiện Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Quy mô và chất lượng giáo dục đại học ngày càng tăng; trong đó, các ngành STEM, khoa học máy tính; trí tuệ nhân tạo gia tăng đáng kể. Theo thống kê ban đầu tuyển sinh năm 2025, số thí sinh STEM đăng ký nguyện vọng 1 tăng 10,5%.

Trong năm học 2024-2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành và tổ chức triển khai nhiều Đề án quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, như: Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030; đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025-2035 và định hướng tới năm 2045; Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 và Chương trình “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050”.

Nhiều cơ sở giáo dục đại học Việt Nam tiếp tục có tên và tăng thứ hạng trong các bảng xếp hạng uy tín quốc tế. Năm 2024, có 6 cơ sở đào tạo trong Bảng xếp hạng các trường đại học trên thế giới và 17 cơ sở đào tạo trong Bảng xếp hạng các trường đại học châu Á; 9 cơ sở giáo dục đại học trong Bảng xếp hạng có tầm ảnh hưởng thế giới…

Phát biểu ý kiến khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đánh giá, năm học 2024-2025 vừa qua diễn ra trong bối cảnh tình hình kinh tế-xã hội trong nước có nhiều chuyển biến tích cực. Hệ thống chính trị được sắp xếp theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Đây cũng là thời điểm mà toàn ngành giáo dục triển khai chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Kết luận số 91 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Đặc biệt, năm học này đã đánh dấu việc chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 được triển khai đồng bộ ở tất cả các khối lớp từ lớp 1 cho đến lớp 12 trên phạm vi toàn quốc, hoàn thành chu trình đổi mới chương trình, sách giáo khoa ở tất cả các cấp học.

Được sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp hiệu quả của các ban, bộ, ngành Trung ương và các cấp ủy Đảng, chính quyền các địa phương, sự ủng hộ của đông đảo cử tri và nhân dân, đặc biệt là sự quyết tâm và trách nhiệm của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, sự cố gắng nỗ lực của các em học sinh, sinh viên, học viên, toàn ngành giáo dục đã hoàn thành kế hoạch năm học 2024-2025 với nhiều kết quả tích cực.

Bộ trưởng cũng cho biết, các cơ quan đã tích cực, chủ động triển khai hiệu quả công tác sắp xếp tổ chức bộ máy và thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025, kỳ thi đầu tiên theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, được tổ chức an toàn, nghiêm túc và khách quan. Chất lượng giáo dục mũi nhọn tiếp tục được khẳng định với kết quả cao trong các kỳ thi quốc gia và quốc tế.

Đào tạo nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong các ngành công nghệ cao như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ 4.0 được quan tâm thúc đẩy mạnh mẽ. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được quan tâm và phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng. Công tác chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin đã được đẩy mạnh, mang lại kết quả tích cực.

Bộ trưởng nêu rõ, hội nghị diễn ra trong thời điểm cả nước hân hoan chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9; ngành giáo dục cũng chuẩn bị tổ chức lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành giáo dục và khai giảng năm học mới. Năm học 2025-2026 là năm học đầu tiên triển khai thực hiện nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo cùng nhiều văn bản quan trọng khác của Đảng, của Quốc hội và của Chính phủ.

Chia sẻ toàn ngành sẽ hành động theo chủ đề: "Kỷ cương, Sáng tạo, Đột phá, Phát triển", Bộ trưởng cho biết các ý kiến tại hội nghị sẽ là cơ sở quan trọng để Bộ Giáo dục và Đào tạo hoàn thiện các kế hoạch, nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm cho năm học 2025-2026.

Sau khi nghe các ý kiến tham luận, kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, hiếu học là truyền thống tốt đẹp bao đời nay của dân tộc ta. Đảng, Nhà nước ta luôn coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”, có vai trò đặc biệt trong phát triển đất nước nhanh và bền vững. Vì vậy, cần tập trung ưu tiên, huy động nguồn lực phát triển giáo dục đào tạo với tinh thần “chính sách thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người và quản lý thông minh”.

Về kết quả năm học 2024-2025, Thủ tướng khái quát những việc mà ngành giáo dục làm được là rất cơ bản: thể chế hoàn thiện; bộ máy tinh gọn; chất lượng nâng cao; kỳ thi chuyên nghiệp; giáo viên nâng tầm; hội nhập mở rộng; cơ sở khang trang; khoa học phát triển; tài năng nở sớm.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao, biểu dương và nhiệt liệt chúc mừng những kết quả quan trọng mà toàn ngành giáo dục đã đạt được trong năm học vừa qua, góp phần quan trọng vào những thành tựu chung của đất nước.

Bên cạnh kết quả đạt được, Thủ tướng cũng thẳng thắn nhìn nhận ngành còn nhiều hạn chế, bất cập và khó khăn, thách thức, đó là: chương trình bất cập; quy mô manh mún; ngành nghề không cân; đạo đức chưa cao; kỹ năng thiếu hụt; giáo viên chưa đủ; mạng lưới chưa thông; kinh phí thụ động.

Thủ tướng nhấn mạnh, thời gian tới, bối cảnh tình hình dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, nhìn chung khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi. Ngành giáo dục đứng trước yêu cầu cấp thiết phải đổi mới, phát triển đột phá, vừa để khắc phục những hạn chế bất cập, “giải quyết vấn đề của chính mình”, vừa góp phần quan trọng thực hiện thành công các quyết sách mới của Đảng, Nhà nước, tạo nền tảng vững chắc cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Từ kết quả đạt được và kinh nghiệm thực tiễn công tác chỉ đạo, điều hành thời gian qua, Thủ tướng đề nghị tập thể lãnh đạo Bộ và toàn ngành giáo dục tiếp tục tập trung quán triệt và thực hiện hiệu quả quan điểm định hướng chủ đạo: “Lấy học sinh, sinh viên làm trung tâm, là chủ thể-Thầy, cô giáo là động lực-Nhà trường là bệ đỡ-Gia đình là điểm tựa-Xã hội là nền tảng”.

Thủ tướng đánh giá cao phương châm “Kỷ cương-Sáng tạo-Đột phá-Phát triển” mà Đại hội Đảng bộ Bộ Giáo dục và Đào vừa được tổ chức thành công, đề ra những phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp cho nhiệm kỳ mới 2025-2030 với các nội dung trọng tâm, đột phá, rất đúng, rất trúng; đề nghị Bộ quán triệt và thực hiện nghiêm túc, kịp thời, hiệu quả trong toàn ngành.

Thủ tướng nhấn mạnh phải chuyển đổi trạng thái giáo dục đào tạo trở thành nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị, toàn dân, của toàn xã hội, chuyển trạng thái từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực toàn diện của người học; tư duy, phương pháp luận, cách tiếp cận giải quyết các vấn đề giáo dục phải được đổi mới mạnh mẽ hơn nữa theo hướng mọi công dân phải được tiếp cận bình đẳng với giáo dục đào tạo nhất là người yếu thế người ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; xây dựng giáo trình thống nhất tiên tiến, hiện đại; học đi đôi với hành, “học thật, thi thật, hiệu quả thật”, phù hợp sự phát triển của đất nước. Thầy cô phải là động lực, truyền cảm hứng cho học sinh, sinh viên; gia đình, xã hội, nhà trường phải là nền tảng, điểm tựa, bệ đỡ. Không để học sinh thiếu trường, thiếu lớp, thiếu thầy cô, thiếu ăn, thiếu mặc.

Về phương hướng, nhiệm vụ cụ thể năm học 2025-2026, Thủ tướng nhấn mạnh một số nội dung chủ yếu, theo đó:

Một là, về các nhiệm vụ thường xuyên: Tập trung chuẩn bị chu đáo các điều kiện cần thiết cho năm học mới, trong đó có Lễ khai giảng trực tuyến toàn quốc đến cấp xã (tổ chức vào ngày 5/9). Tiếp tục hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về giáo dục. Ưu tiên nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; tập trung triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035.

Xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo có đủ phẩm chất, năng lực, ngang tầm nhiệm vụ. Tập trung khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên, bảo đảm nguyên tắc “có học sinh phải có giáo viên đứng lớp” bảo đảm hợp lý, hiệu quả. Tăng cường đào tạo, đào tạo lại giáo viên, kể cả về đạo đức nghề nghiệp và kiến thức chuyên môn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đào tạo.

Xây dựng cơ chế huy động các nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên chuyên nghiệp, người nước ngoài... tham gia các hoạt động giáo dục và đào tạo trong nhà trường. Quan tâm phát triển giáo dục cho trẻ em, học sinh ở những vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo.

Hai là, về một số nhiệm vụ đột phá: Chuẩn bị tập trung quán triệt, triển khai đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo ngay khi Nghị quyết được ban hành. Tiếp tục rà soát, quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên, giáo dục khuyết tật, giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm, giáo dục nghề nghiệp. Huy động nguồn lực từ xã hội tham gia công tác này; xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền, trước mắt thí điểm đầu tư xây mới hoặc cải tạo 100 trường trong năm 2025.

Nâng cao chất lượng phát triển năng lực số, trí tuệ nhân tạo (AI); từng bước đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, giáo dục nghề nghiệp, tập trung cho kỹ năng. Giáo dục đại học chú trọng các ngành, lĩnh vực mới nổi như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, đường sắt cao tốc, điện hạt nhân...

Đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh xã hội học tập, học tập suốt đời; đẩy mạnh hợp tác quốc tế; đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, thực chất; bảo đảm ăn trưa cho các cháu học sinh; miễn học phí cho học sinh khối công lập, hỗ trợ học phí cho khối dân lập.

Ba là, về một số nhiệm vụ cụ thể của các bộ, cơ quan, địa phương: Bộ Giáo dục và Đào tạo: chủ trì, phối hợp các bộ, ngành địa phương tiếp tục triển khai thực hiện Kết luận 91 của Bộ Chính trị. Bộ Nội vụ: phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo và các địa phương khẩn trương kiểm tra tình hình tuyển dụng biên chế giáo viên bổ sung cho các địa phương để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên.

Bộ Xây dựng tiếp tục rà soát, kiểm tra việc quy hoạch xây dựng, bảo đảm quỹ đất để xây dựng trường, lớp; khẩn trương xây dựng, hoàn thiện thiết kế tổng thể và các phương án thiết kế mẫu về trường liên cấp ở các xã biên giới để các địa phương thực hiện.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tăng cường tuyên truyền về chủ trương, đường lối, chính sách phát triển giáo dục; tăng cường tuyên truyền về nền văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp chặt chẽ cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo tập trung chỉ đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo và chính quyền cấp xã, phường tăng cường công tác quản lý Nhà nước về giáo dục đào tạo trên địa bàn.

Thủ tướng nêu rõ, trong Thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (ngày 15/9/1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã viết: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. Ngành giáo dục đào tạo cần thấm nhuần sâu sắc lời dạy của Bác Hồ trong thực hiện sứ mệnh vinh quang, trọng trách vẻ vang “dạy chữ, dạy người”.

Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn thấu hiểu và chia sẻ với những khó khăn, vất vả của ngành giáo dục và đào tạo, của hơn 1 triệu thầy giáo, cô giáo đang nỗ lực không ngừng nghỉ, làm việc không mệt mỏi, ngày đêm cống hiến cho sự nghiệp “trồng người”, như Bác Hồ kính yêu từng căn dặn chúng ta: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”.

Trước thềm năm học mới 2025-2026, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng chúc ngành giáo dục và đào tạo, toàn thể các thầy giáo, cô giáo luôn phát huy tinh thần trách nhiệm và nhiệt huyết với nghề, khắc phục mọi khó khăn, kiên trì mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, góp phần quan trọng đưa đất nước ta vững bước phát triển trong kỷ nguyên mới.