Nền tảng quản lý, vận hành tối ưu lưới điện

Đi đôi với sự phát triển về quy mô, EVN không ngừng phát triển công nghệ xây dựng các đường dây, đem lại hiệu quả lớn trong công tác vận hành. Đơn cử, giải pháp xây dựng nhiều mạch cùng hoặc khác cấp điện áp đã giúp tiết kiệm được nhiều hành lang tuyến như việc triển khai các Đường dây 220kV Thường Tín - Mai Động, Nho Quan - Ninh Bình, Đăk Nông - Bình Long, Vĩnh Tân - Sông Mây... Hay việc sử dụng cột Kema thi công linh hoạt, lắp ráp nhanh, không cần thi công móng do sử dụng cột chống cùng dây neo đã giúp khắc phục tạm thời các đường dây, cũng như giảm thời gian mất điện.

Công nghệ vật liệu đường dây truyền tải cũng có những bước phát triển mạnh mẽ, như chuẩn hóa việc sử dụng dây dẫn, sơ đồ cột, phân pha, đường dây nhiều mạch, đa cấp điện áp, phụ kiện... Chúng ta đã sử dụng các loại vật liệu cách điện tiên tiến, như composite, xà cách điện, cách điện gốm... cho đường dây trên không; sử dụng các đường dây dẫn siêu nhiệt để nâng cao khả năng tải của dây dẫn đường dây trên không. Việc sử dụng dây dẫn hợp kim, dây dẫn nhôm lõi bằng sợi carbon để giảm độ võng, giảm kích thước cột được ứng dụng vào việc nâng cao khả năng tải tại các đường dây 220kV Thường Tín - Mai Động, Hòa Bình - Xuân Mai, Nho Quan - Ninh Bình, Phả Lại - Phố Nối, Phả Lại - Hải Dương, Thủ Đức - Hóc Môn - Bình Phước, Nhà Bè - Bình Chánh... Việt Nam cũng là nước đầu tiên trong khu vực Đông Nam Á có hệ thống truyền tải điện đa dạng với những đường dây hỗn hợp, như đường dây trên không kết hợp với cáp ngầm, đường dây trên không kết hợp với cáp ngầm vượt biển (Phú Quốc, Lý Sơn).

Trong công tác quản lý giám sát của nhà máy điện, EVN tập trung đầu tư thiết bị đo lường điều khiển tiên tiến cho các nhà máy điện mới. Một trong những công nghệ nổi bật là triển khai áp dụng công nghệ bảo dưỡng tập trung độ tin cậy với công nghệ theo dõi trực tuyến trạng thái thiết bị, tối ưu hóa công tác điều phối và tiếp nhận than tại Trung tâm Điện lực Duyên Hải trong bối cảnh tiêu thụ than ngày càng tăng và yêu cầu kiểm soát chặt chẽ chất lượng than đầu vào. Đây là giải pháp hiệu quả nhằm hiện đại hóa công tác quản lý chuỗi cung ứng than tại các trung tâm điện lực quy mô lớn.

Xuất phát từ yêu cầu quản lý lưới điện trên địa bàn rộng lớn và phức tạp, EVN đưa vào nhiều ứng dụng, quản lý lưới điện bằng công nghệ tiên tiến nhất, như công nghệ "không ảnh", tái tạo không gian 3D hoặc ứng dụng GIS (hệ thống thông tin địa lý). Các công nghệ thiết bị bay không người lái (UAV) và trí tuệ nhân tạo (AI) cũng được tích hợp nhằm thực hiện chuyển đổi số công tác quản lý vận hành. Mục tiêu chính là xây dựng hệ thống AI có khả năng tự động lập trình đường bay cho UAV với khả năng phân tích hình ảnh để phát hiện hư hỏng của thiết bị.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ LiDAR giúp xây dựng mô hình 3D kỹ thuật số các đường dây truyền tải điện. Mô hình này cho phép giám sát và tự động cảnh báo vi phạm hành lang tuyến, lập kế hoạch bay tự động kiểm tra định kỳ và đo đạc các thông số kỹ thuật của đường dây, giúp tăng năng suất lao động, tăng cường độ chính xác và nâng cao an toàn trong công tác quản lý vận hành các đường dây truyền tải điện.

Với những công nghệ này, công tác quản lý lưới điện đã giúp định hình rõ ràng về không gian, địa hình, cao độ, qua đó, cho ra kết quả chính xác và đồng thời giúp cho bộ phận thiết kế lưới điện có thông tin cần thiết để lựa chọn phương án tối ưu. Khả năng tự động và linh hoạt của những công cụ này giúp công tác khảo sát tại những địa hình khó tiếp cận trở nên dễ dàng hơn nhiều so với phương án truyền thống trước đây.

Trong công tác quản lý vận hành lưới điện, EVN tích cực ứng dụng nhiều tiến bộ khoa học công nghệ nhằm nâng cao chất lượng điện năng và bảo đảm cấp điện an toàn, như hệ thống SCADA (giám sát điều khiển và thu thập dữ liệu), hệ thống định vị sự cố, ứng dụng vật liệu mới như dây siêu nhiệt, dây dẫn tổn thất thấp, v.v… Phần lớn các trạm biến áp 110kV thuộc lưới điện đều được thiết kế, cải tạo thành trạm biến áp không người trực, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất.

Đơn cử tại Hà Nội, các thiết bị gắn tại trạm biến áp sẽ được gửi dữ liệu về dòng điện, điện áp, nhiệt độ, hiện tượng bất thường theo tần suất 30 lần/giờ, mỗi lần cách nhau hai phút. Nếu có dấu hiệu phóng điện hay quá tải, hệ thống lập tức cảnh báo tới trung tâm, giúp xử lý sớm, giảm, tránh lan rộng sự cố. Nhờ thiết bị cảm biến thông minh, các thông số kỹ thuật của lưới điện liên tục được thu thập, truyền về Trung tâm Điều độ Hệ thống điện thành phố Hà Nội, nơi những điều độ viên thực hiện giám sát và điều hành hệ thống 24/7.

Theo ông Nông Ngọc Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện thành phố Hà Nội, việc áp dụng SCADA mang lại hiệu quả thiết thực, từ giảm thời gian thao tác, vận hành, đóng, ngắt thiết bị, rút ngắn thời gian bảo trì bảo dưỡng, xử lý sự cố, cho đến tối ưu nhân lực, giảm chi phí và đặc biệt là nâng cao độ tin cậy cung cấp điện. Trong những điều kiện thời tiết khắc nghiệt, SCADA càng phát huy vai trò hỗ trợ bảo đảm thao tác, vận hành lưới điện từ xa, nhằm cung ứng điện liên tục và ổn định.

Những nỗ lực ứng dụng và làm chủ công nghệ cho thấy nỗ lực bền bỉ của EVN trên hành trình hiện đại hóa lưới điện. Từ nền tảng này, việc triển khai các trạm biến áp số, ứng dụng dữ liệu lớn và các giải pháp giám sát, dự báo thông minh cũng liên tục được đẩy mạnh, nhằm từng bước xây dựng hệ thống điện thông minh, linh hoạt và đáng tin cậy hơn, phục vụ nhu cầu ngày càng cao của người dân ■