Giải pháp thí điểm mô hình "đô thị bọt biển"

Tích hợp hạ tầng xanh và tư duy sinh thái

Cụ thể, mô hình này được xây dựng trên sự kết hợp giữa hạ tầng xanh và tư duy sinh thái để giúp đô thị hấp thụ, giữ lại và tái sử dụng nước mưa. Trong mô hình này, cơ quan chức năng hướng đến quy hoạch tích hợp giữa kỹ thuật và tự nhiên. Theo đó, hệ thống hạ tầng sẽ có khả năng hấp thu nước, chứa nước và thoát nước.

Tuy vậy, theo PGS,TS Nguyễn Hồng Tiến, nguyên Cục trưởng Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng), qua bối cảnh quản lý thoát nước, chống ngập của các đô thị trong nước và qua kinh nghiệm triển khai mô hình "đô thị bọt biển" trên thế giới, khi triển khai mô hình tại Việt Nam có thể sẽ gặp một số khó khăn: Chưa có cơ sở pháp lý để triển khai lồng ghép mô hình "đô thị bọt biển" trong quy hoạch đô thị; thiếu quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật để quy hoạch, xây dựng và triển khai các giải pháp cụ thể cũng như các công tác liên quan đến việc thẩm tra, thẩm định; chưa có hướng dẫn, quy trình triển khai mô hình "đô thị bọt biển" từ bước lập quy hoạch, lập dự án và triển khai thi công, đánh giá cụ thể; áp lực khan hiếm đất đai ở các đô thị lớn dẫn đến thiếu không gian xanh để phát triển mô hình; cơ quan quản lý chuyên môn ở địa phương, đơn vị tư vấn, thiết kế địa phương chưa có kinh nghiệm trong việc áp dụng các giải pháp "đô thị bọt biển"; thiếu cơ sở dữ liệu về kiểm soát bề mặt đô thị, hạn chế trong khả năng chia sẻ dữ liệu, kinh nghiệm của các địa phương với nhau…

Ông Tiến kiến nghị: Thực hiện thí điểm mô hình "đô thị bọt biển" với quy mô khác nhau ở các đô thị lựa chọn theo phân vùng khí hậu Việt Nam và các cấp đô thị, từ loại III trở lên để bước đầu đánh giá hiệu quả, hình thành quy trình lập và thẩm định quy hoạch, dự án. Trên cơ sở đánh giá, xây dựng và cập nhật quy chuẩn Quy hoạch xây dựng 01:2021/BXD, xây dựng hướng dẫn kỹ thuật quốc gia về "đô thị bọt biển"; bảo đảm căn cứ pháp lý cao nhất từ cấp trung ương thông qua nội dung "đô thị bọt biển" gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia về ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, cần thí điểm và xây dựng cơ chế hỗ trợ kỹ thuật và tài chính để bảo đảm sự đồng thuận của cộng đồng dân cư, doanh nghiệp khi tham gia mô hình; xây dựng dữ liệu dùng chung về quy hoạch "đô thị bọt biển", dự án "đô thị bọt biển", dữ liệu hỗ trợ phân tích kiểm soát khả năng thấm của bề mặt đô thị.

Nâng tầm tư duy quản trị phát triển đô thị

Nhìn vào hệ thống đô thị ở Việt Nam, có thể thấy, bên cạnh những thành tựu nổi bật về quy mô, chất lượng và hạ tầng, hệ thống đô thị Việt Nam vẫn đang phải đối mặt hàng loạt thách thức như tốc độ đô thị hóa nhanh nhưng thiếu đồng đều, bền vững, áp lực về hạ tầng kỹ thuật, môi trường và nhà ở quá cao. Ông Antonie Mougenot, chuyên gia Phát triển đô thị (Cơ quan Phát triển Pháp) cho rằng: Nhiều đô thị Việt Nam hiện vẫn dựa vào dữ liệu khí hậu cũ, điều này không còn phù hợp trước biến động thời tiết cực đoan. Khả năng chống chịu bắt đầu từ quy hoạch, và quy hoạch phải bắt đầu từ nhận diện rủi ro.

Nhiều chuyên gia cũng nhận xét: Không có đô thị nào có thể hết ngập tuyệt đối. Bởi thế, các đô thị cần tăng cường khả năng quản lý ngập ở mức an toàn và tăng khả năng phục hồi. Thay vì cố gắng thoát nước càng nhanh càng tốt, cần thiết kế đô thị có khả năng giữ nước tạm thời: Công viên trũng, quảng trường thấp, bãi đỗ xe kiêm hồ điều hòa, đường lát vật liệu thấm nước. Để hiện thực hóa tư duy "sống cùng nước", các đô thị cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ quy hoạch tổng thể đến quản lý chi tiết. Trước hết, quy hoạch các khu đô thị mới phải tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc phân lưu vực tiêu thoát nước. Việc san nền, nâng cốt cần được xem xét kỹ, tránh tình trạng khu vực mới cao hơn khu dân cư hiện hữu. Đồng thời, tỷ lệ diện tích dành cho cây xanh, mặt nước cần được bảo đảm theo đúng tiêu chuẩn, không cắt giảm để tăng diện tích xây dựng.

Bà Trần Thu Hằng, Vụ trưởng Quy hoạch-Kiến trúc, Bộ Xây dựng, chia sẻ: "Chất lượng sống đô thị không chỉ được đo bằng thu nhập hay tiện ích vật chất, mà còn thể hiện ở môi trường sống an toàn, trong lành, văn minh, nhân văn và sáng tạo. Muốn đạt được điều đó, chúng ta phải chuyển từ "quản lý phát triển" sang "quản trị phát triển"; từ "quy hoạch theo cung ứng" sang "quy hoạch theo nhu cầu và giá trị sống". Nếu không có tầm nhìn quy hoạch tốt và cơ chế quản trị hiệu quả, quá trình đô thị hóa có thể dẫn đến phân mảnh, mất bản sắc, thiếu bền vững, điều mà nhiều quốc gia đang phải trả giá" ■